Hipotermia – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie hipotermii

Co to jest hipotermia?

Ludzki organizm utrzymuje stałą temperaturę wewnętrzną ciała wynoszącą ok 36,6°C dzięki tzw. termoregulacji. Zaliczamy do niej zarówno zjawiska niezależne od nas, np. dreszcze, jak i świadome zachowania, polegające m.in. na zakładaniu dodatkowego ubrania lub pocieraniu dłońmi o skórę w przypadku odczucia chłodu.

Jeśli jednak wspomniane mechanizmy obronne zawodzą, a my nie jesteśmy w stanie w żaden sposób się ogrzać, może dochodzić do zaburzenia termoregulacji i ekstremalnego wychłodzenia organizmu. Oznacza to, że tracimy więcej ciepła, niż jesteśmy w stanie wyprodukować. W efekcie organizm “przesuwa” krążenie do bardziej strategicznych narządów, jak serce czy mózg, aby je chronić i jak najdłużej utrzymać odpowiednią temperaturę. W przypadku braku szybkiej pomocy, temperatura wewnętrzna ciała zaczyna się obniżać, a gdy spada poniżej 35°C, mamy do czynienia z niebezpieczną dla życia hipotermią.

Jakie są przyczyny hipotermii?

Nie musimy być narażeni na działanie ujemnych temperatur, by doświadczyć hipotermii. Nawet przy temperaturach powyżej zera jest to możliwe, gdy utrata ciepła jest większa niż jego produkcja. Najczęstszą przyczyną hipotermii jest dłuższe przebywanie w niesprzyjających warunkach, takich jak zimna woda, niska temperatura powietrza, silny wiatr, nieodpowiednie lub przemoczone ubranie. Do czynników sprzyjających jej rozwojowi zaliczamy:

• unieruchomienie uniemożliwiające odpowiednią produkcję ciepła,
• małą masę mięśniową, szczegóie u dzieci, osób starszych czy niedożywionych,
• szybką utrata ciepła na skutek działania alkoholu czy rozległego urazu,
• inne choroby metaboliczne czy endokrynne, jak niedoczynność tarczycy.

Jakie są objawy hipotermii?

Objawy hipotermii w zależności od stopnia wyziębienia organizmu są różne. Wyróżniamy następujące stadia:

• HT1 – temperatura wewnętrzna ciała wynosi 32–35°C, jesteśmy w pełni przytomni, występują drżenia mięśniowe;
• HT2 – temperatura wewnętrzna ciała spada do 28–32°C, występują zaburzenia świadomości, ustają drżenia mięśni;
• HT3 – temperatura ciała spada do 24–28°C, następuje utrata przytomności z zachowanymi objawami życiowymi;
• HT4 – temperatura ciała spada <24°C, zanikają objawy życiowe;
• HT5 – następuje zgon.

Jak postępować z osobą w hipotermii?

Jeśli kiedykolwiek spotkasz osobę z objawami lub podejrzeniem hipotermii, nie wahaj się udzielić pierwszej pomocy, gdyż w takim przypadku bardzo ważna jest szybka reakcja. Zanim przystąpisz do działania musisz pamiętać o kilku ważnych zasadach. 

1. Nie należy zbyt gwałtownie przemieszczać osoby poszkodowanej, gdyż może to doprowadzić do zatrzymania krążenia. 
2. Niewskazane jest zbyt szybkie ogrzewanie osoby z hipotermią. Jeśli to możliwe, należy usunąć mokre ubranie i zabezpieczyć poszkodowanego przed utratą ciepła za pomocą koca ratunkowego (dostępnego w dowolnej aptece) lub czegoś, co odizoluje go od wiatru i niskiej temperatury. 
3. Pocieranie skóry osoby z hipotermią nie jest wskazane.
4. Jeśli osoba poszkodowana jest przytomna, można podać jej ciepłe płyny do picia, jednak nigdy nie podajemy alkoholu!
5. Bez względu na stan poszkodowanego, należy wezwać pomoc!
6. Jeżeli dojdzie do zatrzymania krążenia, należy natychmiast przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Jeśli jest to możliwe, wskazane jest użycie AED.

Odmrożenia, które często towarzyszą hipotermii, warto zabezpieczyć jałowym opatrunkiem – gazą lub kompresem. Jeśli to możliwe, należy unieść kończynę z odmrożeniem do góry w celu uniknięcia obrzęków.

Podczas dłuższych wypraw warto mieć przy sobie apteczkę z podstawowym zaopatrzeniem, która sprawdzi się nie tylko w przypadku konieczności udzielenia pierwszej pomocy osobie z hipotermią, ale również w innych nieprzewidzianych sytuacjach.

Dostępność wybranych preparatów w najbliższej aptece, bez wychodzenia z domu, sprawdzisz na portalu KtoMaLek.pl.

Jak leczyć hipotermię?

Poszkodowanego należy odpowiednio zabezpieczyć przed dalszą utratą ciepła lub, jeśli to konieczne, kontynuować RKO, aż do momentu przyjazdu służb ratunkowych. Dalsze postępowanie i leczenie hipotermii to zadanie ratowników i lekarzy. Podejmowane działania polegają na przywróceniu właściwej temperatury ciała za pomocą odpowiednich technik ogrzewania, zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych.

Ogrzewanie zewnętrzne polega głównie na:

• okryciu ogrzanym kocem lub specjalną kołdrą wypełnioną ciepłym powietrzem,
• stosowaniu termoforów pod pachy oraz na pachwiny.

Do technik ogrzewania wewnętrznego możemy zaliczyć:

• wlewy dożylne płynów ogrzanych do ok 42-44°C
• podawanie ogrzanej i nawilżonej mieszaniny oddechowej bogatej w tlen,
• ogrzewanie krwi w krążeniu pozaustrojowym w przypadku głębokiej hipotermii,
• płukanie jam ciała ciepłymi płynami.