Grzyby shiitake - dlaczego warto włączyć je do diety?

Grzyby shiitake posiadają szereg właściwości, które mają ogromny wpływ na nasze zdrowie. Po pierwsze, działają uspokajająco.¹ Z badań wynika, że potrafią ukoić nerwy lepiej niż napar z melisy. Po drugie, obniżają ciśnienie oraz zawartość złego cholesterolu we krwi. Po trzecie, budują i wzmacniają naszą odporność. Za co jednak są cenione najbardziej? Jak możemy przeczytać w artykule² Sandry Górskiej (wydanym przez Instytut Badań Edukacyjnych), „[…] z owocników lub grzybni izolowany jest lentinan. To rodzaj cukru ceniony ze względu na swoje właściwości w tradycyjnym zielarstwie Azji.

Grzyby shiitake, nazywane również twardnikiem japońskim, są znane we wschodniej kulturze i medycynie już od bardzo dawna. Ich prozdrowotne działania są rozpowszechnione w wielu krajach Azji do tego stopnia, że są one uznawane za jedną z przyczyn długowieczności. Właśnie z tego powodu twardnik jest uznawany za „eliksir życia”. Ze względu na odmienny klimat i warunki atmosferyczne Azji, shiitake nie występują w Polsce naturalnie. Są sprowadzane do naszego kraju, co nie wpływa negatywnie na ich prozdrowotne działanie.

Shiitake są brązowymi i mięsistymi grzybami, które charakteryzują nieco podkręcone kapelusze.  Występują naturalnie w Chinach, Azji Wschodniej, Japonii i na Półwyspie Indochińskim. Bardzo często rosną dziko na wielu gatunkach drzew, między innymi na klonie, kasztanie, dębie czy japońskim drzewie shii, czemu zawdzięczamy ich nazwę. Smak shiitake jest bardzo charakterystyczny, bo lekko kwaskowy. Ich intensywny aromat sprawia, że już niewielka ilość wystarczy, aby nadać bogaty smak potrawom.

Wpływ na zdrowie

Już pierwsze badania nad shiitake, przeprowadzone w 1878 roku przez botanika M.J. Berkeley, wykazały, że grzyby te są źródłem wielu związków o interesujących aktywnościach farmakologicznych. Janos Vetter³ udowodnił, że z pośród innych grzybów twardnik japoński wyróżnia się wysoką zawartością wapnia (wzmacniającego kości) oraz znaczącą ilością potasu (odpowiedzialnego za obniżenie poziomu ciśnienia), magnezu, sodu, cynku i  fosforu. Wyliczony wskaźnik zawartości odżywczej umieszcza twardziaka w piramidzie żywieniowej zaraz za produktami mięsnymi, zaś przed produktami mlecznymi.⁴ Tym co koi nasze nerwy jest z kolei niacyna (witamina B3). Co ciekawe, jej zawartość jest większa w grzybach pod postacią suszoną. Twardnikowi japońskiemu nie brakuje także witaminy D, błonnika czy białka. Co jednak szczególnie wyróżnia shiitake, to substancja zwana lentinanem.

Dzięki swoim niesamowitym właściwościom zdrowotnym, shiitake są zaliczane do produktów z grupy „superfood”. Dodatkowo, grzyby jadalne (w tym shiitake) zostały zaliczone do produktów określanych jako „żywność funkcjonalna”, czyli składników pochodzenia naturalnego o udowodnionym klinicznie efekcie prozdrowotnym.⁵ Kupić je można zarówno świeże, marynowane, jak i suszone.

Lentinan – co to?

Ta mało znana substancja to beta-glukany, czyli organiczne związki chemiczne z grupy polisacharydów. Według dostępnych badań naukowych może on odpowiadać za stymulację układu odpornościowego.* Beta-glukany, przyjmowane w odpowiednich ilościach, pomagają także w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi – wyjaśnia ekspert z portalu Synergiczni.pl.

Przeciwwskazania

Choć grzyby shiitake wykazują pozytywny wpływ na zdrowie, mogą wywołać różne działania niepożądane tj. reakcje alergiczne, zapalenie skóry, biegunkę czy obniżenie temperatury ciała. Grzyby te nie powinny być spożywane przez kobiety w ciąży oraz karmiące piersią, dzieci, osoby cierpiące na kamicę nerkową oraz dnę moczanową.

Dostępność

Najbardziej popularne są suszone grzyby shiitake. Można je dostać w niektórych hipermarketach. Świeże są dostępne w sklepach ze zdrową żywnością lub tych specjalizujących się w kuchniach świata. Cena za 50 g suszonych grzybów to około 13 zł. Z kolei za 200 g świeżych grzybów trzeba zapłacić około 8 zł.

Na rynku dostępne są także wyciągi z grzybów shiitake, które są sprzedawane w formie kapsułek (suplementy) w sklepach ze zdrową żywnością. W tym przypadku ceny są znaczenie większe - 60 tabletek kosztuje około 90 zł.

*Prog Mol Biol Transl Sci. 2019;163:297-328.

A. Perczyńska, Rola β-glukanu w przeciwdziałaniu chorobom cywilizacyjnym, „Kosmos. Problemy nauk biologicznych” 2017, nr 3, t. 66, s. 381.

S. Górska, Grzyby Shiitake – bogate źródło substancji prozdrowotnych, „Edukacja Biologiczna i Środowiskowa” 2016, nr 3, s. 19-25.

J. Vetter, Data on sodium content of common edible mushrooms, „Food Chemistry” 2003, nr 3, s. 589-593.

Ibidem.

S. Górska, op.cit.