Czym jest immunoglobulina? Rola w organizmie, badanie poziomu immunoglobulin

Czym jest immunoglobulina i jaką pełni rolę?

Immunoglobuliny, czyli przeciwciała, to struktury białkowe produkowane przez limfocyty B (a dokładniej przez komórki plazmatyczne). Wyróżnia się pięć klas przeciwciał:

• IgA;
• IgM;
• IgG;
• IgE;
• IgD.

Przeciwciała stanowią niezwykle istotny element reakcji odpornościowej organizmu, będąc składową odpowiedzi humoralnej. 

Występują w ustroju w formie niezwiązanej (inaczej wolnej) – na błonach śluzowych oraz w płynach, takich jak łzy, krew, mleko czy limfa, a także związanej – jako receptor powierzchniowy limfocytów B.

Jak zbudowana jest immunoglobulina?

Immunoglobulina zbudowana jest z polipeptydowych łańcuchów – dwóch lekkich oraz dwóch ciężkich. Wyróżnia się dodatkowo dwa fragmenty, z których jeden, fragment Fab, zawiera paratop (miejsce wiążące antygen), a drugi – fragment Fc – odpowiada za udział w aktywacji układu dopełniacza, a także stanowi element łączący immunoglobulinę z receptorem obecnym na komórkach układu odpornościowego.

W zależności od liczby tzw. determinant antygenowych, które immunoglobulina może ze sobą związać, mówimy o różnych wartościowościach przeciwciał. Monomery, czyli immunoglobuliny mające dwa paratopy, to IgE, IgG oraz IgD. IgA mogą być zarówno monomerami (dwa paratopy), jak i dimerami (cztery miejsca wiążące antygen). Największą wartościowością cechują się przeciwciała klasy IgM, gdyż są pentamerami, dzięki czemu mogą wiązać aż dziesięć antygenów.  

Innymi cechami przeciwciał jest powinowactwo, mówiące o sile, z jaką immunoglobulina wiąże konkretny antygen oraz awidność, określająca siłę, z jaką może zostać związany dany antygen z różnymi przeciwciałami. 

Immunoglobulina anty-D

Immunoglobulina anty-D, czyli immunoglobulina ludzka anty-rh0, należy do klasy IgG. Jej rola polega na uniemożliwieniu zajścia immunologicznej reakcji u kobiety ciężarnej w przypadku, gdy występuje niezgodność krwi względem czynnika Rh między matką a płodem. Ryzykowna sytuacja, czyli tzw. konflikt serologiczny ma miejsce, gdy matka posiada grupę krwi ujemną względem czynnika Rh, a nienarodzone jeszcze dziecko grupę dodatnią względem tego czynnika. Podczas porodu, gdy krew kobiety ma kontakt z krwią dziecka, organizm matki zaczyna produkować przeciwciała anty-Rh skierowane przeciwko dziecku. Aby uniknąć przykrych konsekwencji, w tym choroby hemolitycznej noworodka, podaje się specjalną immunoglobulinę, która ma za zadanie zapobiec uodpornieniu antygenem Rh0 (D).

Immunoglobuliny w ciąży

Immunoglobuliny w ciąży mają złożoną rolę. Po pierwsze, chronią organizm matki przed infekcjami w czasie, gdy jest szczególnie narażona i mało odporna na zakażenia. Dodatkowo immunoglobuliny klasy IgG mają zdolność przechodzenia przez łożysko, dzięki czemu stanowią jeden z pierwszych elementów odporności noworodka.

Po porodzie, do mleka matki przedostają się immunoglobuliny klasy IgA, a spożycie takiego mleka przez dziecko wspomaga jego układ odpornościowy, który na tym etapie jest jeszcze słabo wykształcony.

Zastrzyk z immunoglobulin

Wśród surowic odpornościowych i immunoglobulin na szczególną uwagę zasługują preparaty do wstrzykiwań, zawierające w swym składzie immunoglobulinę ludzką anty-D. Podanie immunoglobuliny jeszcze podczas ciąży i/lub w okresie okołoporodowym zapewnia w sytuacji konfliktu serologicznego zapobieganie immunizacji czynnikiem Rh(D) u kobiet Rh(D)-ujemnych w ciąży z dzieckiem Rh(D)-dodatnim. 

Istnieją także preparaty immunoglobulin, wykorzystywane w leczeniu pierwotnych oraz wtórnych niedoborów odporności, a także w profilaktyce zakażeń, np. wirusowych. 

Pamiętaj, że dostępność poszukiwanych preparatów w pobliskich aptekach sprawdzisz za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Badanie poziomu immunoglobulin

Współczesne laboratoria umożliwiają sprawdzenie poziomu poszczególnych immunoglobulin w ustroju człowieka. Badania te są szczególnie przydatne w przypadku, gdy podejrzewamy istnienie wrodzonego lub nabytego niedoboru odporności czy niektórych chorób o podłożu autoimmunologicznym.

Bibliografia:

1. Gamma anty-D 150 - roztwór do wstrzykiwań. Baza leków. Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/32383,Gamma-anty-D-150-roztwor-do-wstrzykiwan. (Dostęp: czerwiec 2022).
2. Immunoglobulina ludzka anty-rh0(d) (opis profesjonalny). Baza leków. Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=1272. (Dostęp: czerwiec 2022).
3. Immunoglobuliny. ALAB laboratoria. Dostępne na: https://www.alablaboratoria.pl/view/search?query=immunoglobulin. (Dostęp: czerwiec 2022).
4. Kuchar, E. (2014). Czy przeciwciała matczyne chronią niemowlęta przed ciężkimi zakażeniami do 8.–9. miesiąca życia? Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/szczepienia/ekspert/zagadnienia_rozne_ekspert/106439,czy-przeciwciala-matczyne-chronia-niemowleta-przed-ciezkimi-zakazeniami-do-89-miesiaca-zycia.
5. Łętowska, M., Rosiek, A. (2021). Immunoglobuliny. Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.IV.24.21.6.4.
6. Przeciwciała. NeuroExpert. Encyklopedia Neurofizjologii. Dostępne na: https://neuroexpert.org/wiki/przeciwciala/. (Dostęp: czerwiec 2022).