Ciśnieniomierz - kiedy po niego sięgnąć? Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie?

Ciśnienie tętnicze krwi – normy u dorosłych

Mięsień sercowy pełni w ludzkim organizmie funkcję bezustannie pracującej pompy. Podczas skurczu serce wypycha porcję krwi do naczyń tętniczych, dzięki czemu dociera ona do wszystkich tkanek i narządów. Mianem ciśnienia tętniczego krwi określa się siłę nacisku, jaką krew wywiera na ściany tętnic.

Ciśnienie tętnicze krwi jest wartością zmienną, zależną od naszego stanu zdrowia, diety, aktywności, nawodnienia i pory dnia, a także cyklu pracy serca. Regularne wykonywanie pomiarów pozwala kontrolować wartość ciśnienia i wyłapywać wszelkie anomalie jeszcze w ich wczesnym stadium.

Sprawdzając poziom ciśnienia krwi dokonuje się pomiaru ciśnienia skurczowego (gdy serce wypycha krew to tętnic) oraz ciśnienia rozkurczowego (momenty pomiędzy). U osoby dorosłej ciśnienie optymalne nie przekracza wartości 120 mm Hg (ciśnienie rozkurczowe) i 80 mm Hg (ciśnienie rozkurczowe). Pozostałe zakresy norm zgodne z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego1 wyglądają następująco:

• Ciśnienie prawidłowe: 120 - 129 mm Hg / 80 - 84 mm Hg
• Ciśnienie wysokie prawidłowe: 130 - 139 mm Hg / 85 - 89 mm Hg
• Nadciśnienie tętnicze 1. stopnia: 140 - 159 mm Hg / 90 - 99 mm Hg
• Nadciśnienie tętnicze 2. stopnia: 160 - 179 mm Hg / 100 - 109 mm Hg
• Nadciśnienie tętnicze 3. stopnia: ≥ 180 mm Hg / ≥ 110 mm Hg

Ciśnieniomierz do domowych pomiarów ciśnienia

Urządzeniem, dzięki któremu w łatwy sposób możemy dokonać pomiaru ciśnienia jest sfigmomanometr, potocznie zwany ciśnieniomierzem. Pierwszy urządzenie tego typu zostało skonstruowane pod koniec XIX wieku przez włoskiego pediatrę Scipiona Riva-Rocciego, a na początku XX wieku udoskonalone przez rosyjskiego chirurga Nikołaja Korotkowa. Do dzisiaj w przy pomiarach ciśnienia stosuje się metodę Korotkowa (osłuchową).

Podczas pomiaru ciśnienia tętniczego krwi w gabinecie lekarskim, lekarz zakłada pacjentowi na ramię mankiet ciśnieniomierza, nieco powyżej zgięcia łokciowego, a następnie pompuje go. Dzięki temu mankiet krótkotrwale odcina dopływ krwi. Podczas pomiaru powietrze z mankietu jest powoli spuszczane, a lekarz przy pomocy stetoskopu nasłuchuje pojawiających się odgłosów, tzw. faz Korotkowa:

• faza I - następuje wraz z pierwszym słyszalnym tonem, w tym momencie odczytuje się wartość ciśnienia skurczowego;
• faza II - tony ciche;
• faza III - tony głośne;
• faza IV - tony ciche;
• faza V - całkowity zanik tonów, wraz z rozpoczęciem tej fazy odczytuje się wartość ciśnienia rozkurczowego.

Ciśnieniomierz – naramienny czy nadgarstkowy?

Lekarze w swoich gabinetach wykorzystują metodę osłuchową, jednak ciśnieniomierze przeznaczone do użytku domowego bazują na metodzie oscylometrycznej, która do pomiaru ciśnienia wykorzystuje drgania będące efektem przepływu krwi pod mankietem. Takie aparaty występują w tradycyjnej wersji naramiennej (AC 211 naramienny, DIAGNOSTIC DM-500 IHB automatyczny naramienny, DESKTOP autom.naramien., INTEC HI 868 automat.naram., CITIZEN CH-452 naramienny) oraz nadgarstkowej i zazwyczaj są w pełni automatyczne. Wystarczy postępować według instrukcji i wcisnąć odpowiedni przycisk, by na wyświetlaczu urządzenia pojawiła się wartość ciśnienia skurczowego i rozkurczowego.

Ciśnieniomierz nadgarstkowy (WRISTWACH nadgarstkowy, Accumed BC351 nadgarstkowy, Cardio Impulse Beat ciśnieniomierz nadgarstkowy, MEDEL QUICK 2013 nadgarstkowy, Ciśnieniomierz nadgarstkowy BRAUN iCheck 7) jest prosty w obsłudze i sprawdza się u pacjentów, którzy mają kłopoty z poruszaniem się lub wymagają pomocy osób trzecich, jak również u osób otyłych. To także dobre rozwiązanie dla osób, które muszą dokonywać częstych pomiarów ciśnienia, także poza domem. Niemniej urządzenia te mogą dawać zafałszowane wyniki, co ma związek ze zmianami miażdżycowymi zachodzącymi w kończynach. Z tego względu kardiolodzy rekomendują stosowanie aparatów z mankietem.

Warto również zwrócić uwagę na dodatkowe funkcje ciśnieniomierza. Na rynku aptecznym dostępne są ciśnieniomierze z funkcją mowy, które komunikują się z pacjentem za pomocą komend głosowych. Jest to wygodna opcja dla seniorów oraz osób mających problem ze wzrokiem. Niektóre ciśnieniomierze posiadają także funkcję wykrywania migotania przedsionków ( np. Ciśnieniomierz naramienny Diagnostic ProAfib, Ciśnieniomierz automatyczny naramienny Microlife BP B3 AFIB). Wczesna diagnoza migotania przedsionków redukuje ryzyko udaru.

WAŻNE!

U pacjentów cierpiących na zaburzenia rytmu serca najbardziej wiarygodną metodą pomiaru jest metoda osłuchowa. Alternatywą są ciśnieniomierze łączące metodę osłuchową i oscylometryczną.

Jak mierzyć ciśnienie?

Aby uzyskać wiarygodny wynik pomiary ciśnienia tętniczego krwi, należy przestrzegać kilku prostych zasad. Choć mogą się one wydawać nieistotne, mają kluczowe znaczenie, a ich nieprzestrzeganie może dać zafałszowane wyniki.
Każdy pomiar ciśnienia powinien być wykonywany w warunkach spoczynkowych. Przed pomiarem powinniśmy usiąść i odpocząć przez około 5 minut, aby unormować ciśnienie po wcześniejszym wysiłku. Starajmy się nie jeść przed pomiarem, nie palić papierosów, nie pić kawy i mocnej herbaty. Łokieć badanej ręki powinien być podparty, a ramię znajdować się na wysokości serca – najlepiej usiąść przy stole jadalnym lub na fotelu. Starajmy się mierzyć ciśnienie o stałych porach dnia, mając na uwadze fakt, że jest ono wartością zmienną i ulega wahaniom w ciągu doby.

Jeżeli dokonujemy pomiaru po raz pierwszy, ciśnienie należy zmierzyć na obu ramionach. Kolejne pomiary wykonujemy na ramieniu, dla którego uzyskany wynik był wyższy lub, jeśli wyniki były zbliżone, na ręce niedominującej. Zwróćmy szczególną uwagę na mankiet ciśnieniomierza, który powinien być dostosowany do obwodu ramienia. Zbyt szeroki da zaniżony wynik, zbyt ciasny może zawyżyć uzyskane wartości.

_{1. Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego, Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym - 2015 rok, https://nadcisnienietetnicze.pl/sites/default/files/page-2019/64385-182698-1-SM.pdf}