Azotyny w moczu - o czym świadczą? Przyczyny, badania i normy

Azotyny w moczu - przyczyny ich obecności

Układ moczowy człowieka jest środowiskiem sterylnym, co oznacza, że w prawidłowych warunkach nie stwierdza się w nim obecności bakterii. To samo dotyczy produkowanego przez nerki moczu. Są w nim obecne natomiast azotany, które są dostarczane z żywnością lub powstają w wyniku metabolizmu białek. Większość bakterii Gram (-), które odpowiedzialne są często za rozwój zakażenia układu moczowego (ZUM), posiada zdolność przekształcania azotanów w azotyny. Należą do nich:

• Escherichia coli;
• Klebsiella spp.;
• Enterococcus spp.;
• Proteus spp.;
• Pseudomonas spp.

Jeżeli w próbce moczu poddanej badaniu laboratoryjnemu stwierdza się obecność azotynów, mamy do czynienia ze stanem nieprawidłowym. Oznacza to bakteryjne zakażenie układu moczowego.

Azotyny w moczu u kobiet w ciąży

Zakażenia układu moczowego najczęściej wywołane są bakteriami Escherichia coli, które fizjologicznie obecne są m.in. w końcowym odcinku jelita grubego. U kobiet ze względu na budowę anatomiczną zdecydowanie częściej dochodzi do przeniesienia tych bakterii w okolice cewki moczowej niż u mężczyzn. Dodatkowo, ciąża przyczynia się do zalegania moczu w pęcherzu, co sprzyja namnażaniu się w nim bakterii.

Obecność azotynów w moczu kobiety w ciąży świadczy o zakażeniu układu moczowego i jest wskazaniem do podjęcia leczenia, nawet jeśli nie towarzyszą temu objawy kliniczne. ZUM nie należy go bagatelizować, gdyż nieleczone może przyczyniać się do:

• rozwoju niewydolności nerek;
• nadciśnienia tętniczego;
• przedwczesnego porodu;
• infekcji wewnątrzmacicznej;
• rozwoju niedokrwistości u płodu.

Kontrolne badanie moczu u ciężarnej powinno być wykonane na każdej wizycie, gdyż szacuje się, że 20-30% kobiet w ciąży przechodzi infekcję układu moczowego.

Azotyny w moczu dziecka

Im młodsze dziecko, tym trudniej jednoznacznie stwierdzić, że w danym przypadku mamy do czynienia z ZUM, gdyż jego objawy są niespecyficzne. Należą do nich:

• gorączka,
• płaczliwość,
• brak apetytu, czasem połączony z wymiotami
• ból i pieczenie podczas mikcji - dopiero kilkuletnie dziecko jest w stanie zasygnalizować ich wystąpienie rodzicom.

Z tego powodu na początku każdej infekcji u dziecka powinno być wykonane badanie ogólne moczu. Jeśli zostaną wykryte azotyny, to kolejnym krokiem zalecanym przez lekarzy jest skierowanie na posiew moczu, którego wynik pozwala na dobranie odpowiedniego antybiotyku. Należy pamiętać, że próbka moczu do badania powinna być starannie pobrana, aby uniknąć zafałszowania wyniku.

Pobranie moczu na badanie obecności azotynów

Aby uzyskać prawidłowy, czyli zgodny ze stanem faktycznym wynik badania moczu na obecność azotynów, należy odpowiednio przygotować się do pobrania próbki moczu. Warto zachować też kilka innych zasad. 

Przed pobraniem moczu należy dokładnie umyć okolice cewki moczowej ciepłą wodą z mydłem i osuszyć to miejsce, np. jałową gazą lub czystym ręcznikiem.

Mocz (około 20 ml) należy zebrać ze środkowego strumienia moczu porannego, czyli pierwsze krople oddaje się do toalety, kolejny strumień do jałowego pojemnika, a resztę moczu - znów do toalety. Kobiety miesiączkujące nie powinny pobierać moczu do badania od 2 dni przed do 2 dni po menstruacji (chyba, że występują objawy infekcji lub lekarz zaleci inaczej).

U małych dzieci pobranie moczu może być utrudnione. Należy pamiętać o odpowiedniej higienie okolic cewki moczowej i rąk przed jego pobraniem. Sprawę mogą ułatwić specjalne woreczki do zbiórki moczu u dzieci, które można nabyć w aptece. Nie nadają się one jednak do pobierania moczu na posiew. Pojemnik na mocz (jałowy lub niejałowy) kupisz w aptece (Kubek do moczu 100ml sterylny, Pojemnik na posiew moczu 60 ml jałowy).

Badanie stężenia azotynów w moczu - wyniki

Zebrany do badania mocz powinien jak najszybciej być dostarczony do laboratorium - maksymalnie do 2 godzin. Próbkę można przechować w lodówce (w temperaturze 4 st. C) do 4 godzin.

Istnieje ryzyko uzyskania fałszywych wyników na obecność azotynów w moczu. Wynik fałszywie dodatni może pojawić się, jeżeli próbka moczu przebywała zbyt długo w temperaturze pokojowej przed wykonaniem badania i doszło w niej do namnożenia się bakterii, które nie pochodziły z dróg moczowych. Taki niewiarygodny wynik może mieć także miejsce, gdy mocz był obecny w pęcherzu krócej niż 4 godziny. Dzieje się tak w przypadku zbyt częstego oddawania moczu (tzw. częstomocz). Wynik badania może być fałszywie ujemny również w przypadku przyjmowania przez pacjenta dużych ilości kwasu askorbinowego lub innych silnych utleniaczy.

Aby wynik badania był wiarygodny, należy pamiętać, aby wykonać je przed lub nie wcześniej niż po 7 dniach od zakończenia leczenia antybiotykiem lub furazydyną. Jeśli to możliwe, należy odstawić leki moczopędne, także ziołowe. Przed badaniem warto powstrzymać się od intensywnego wysiłku fizycznego.

Azotyny w moczu - normy

Dostępność preparatów w aptekach w Twojej okolicy możesz z łatwością sprawdzić na portalu KtoMaLek.pl. 

Bibliografia:

1. Duława, J. (2010). Zakażenia układu moczowego. [W:] Antczak A., Myśliwiec M., Pruszczyk P. (red.): Wielka interna. Nefrologia pod red. M. Myśliwca, Medical Tribune Polska, s.330–345.
2. Azotyny w moczu u dziecka (2021). Dostępne na: https://epozytywnaopinia.pl/azotyny-w-moczu-u-dziecka/.