Aloes – najciekawsze właściwości zdrowotne

Aloes – skąd się wziął?

Aloes jest roślina należącą do grupy sukulentów. Przeważnie spotykany jest na terenach pustynnych i półpustynnych, a także sawannach. Rozpowszechnił się jednak na całym świecie w rejonach o zbliżonych warunkach klimatycznych. Aby przetrwać w miejscach, gdzie dostęp do wody jest ograniczony, aloes wyposażony jest w tkankę wodą, która służy do gromadzenia wilgoci.

Na świecie rośnie blisko 400 gatunków aloesu, jednak tylko 20 z nich przypisuje się właściwości lecznicze. W kosmetyce i dermatologii zastosowanie znalazły dwa gatunku:  aloes drzewiasty (Aloes arborescens Mill.) i aloes zwyczajny (Aloe barbadensis Mill., nazywany również Aloe vera L.). Właściwości aloesu doceniono już wieki temu. Stosowano go na oparzenia i różne zranienia, gdyż przyspieszał regenerację skóry. Służył również jako środek na dolegliwości żołądkowe i bóle stawów. Ceniono jego korzystny wpływ na skórę. Aloes był również wykorzystywany do balsamowania ciał zmarłych. Dzisiaj aloes stosuje się nie tylko jako surowiec spożywczy i kosmetyczny, ale również jako składnik produktów leczniczych.

Co takiego ma w sobie aloes?

Miąższ znajdujący się w liściach aloesu jest jego najcenniejszym elementem. W 96% procentach składa się z wody¹, jednak zawiera także szereg innych składników, które czynią aloes tak wartościowym. Miąższ w liściach aloesu bogaty jest m.in. w:

• polisacharydy,
• tłuszcze, w tym kwasy tłuszczowe: arachidonowy, kaprylowy, linolowy, linolenowy, palmitynowy, stearynowy,
• kwasy organiczne (cytrynowy, jabłkowy, winowy, cynamonowy) oraz kwas salicylowy,
• enzymy roślinne,
• aminokwasy egzo- i endogenne,
• beta-karoten, witaminy z grupy B, C,
• sole mineralne m.in. wapnia, cynku, fosforu, żelaza, potasu, manganu,
• biotynę,
• kwas foliowy,
• przeciwutleniacze w tym polifenole.

Mnogość związków czynnych biologicznie sprawia, że aloes jest cennym surowcem zarówno medycynie, jak i kosmetyce. Choć w Polsce, z uwagi na niesprzyjające warunki atmosferyczne, nie jest uprawiany, z powodzeniem można jego hodowlę prowadzić w domu. Mając do dyspozycji świeże liście można w każdej chwili skorzystać z dobrodziejstwa tej rośliny.

Właściwości lecznicze aloesu

Aloes od wieków wykorzystywany był w lecznictwie jako środek pomagający w wielu dolegliwościach. Również dzisiaj może pomóc uporać się z niektórymi problemami. W lecznictwie stosuje się zagęszczony lub wysuszony sok z liści aloesu.

Dzięki wysokiej zawartości polisacharydów aloes może wspomagać leczenie takich schorzeń układu trawiennego, jak różne stany zapalne, czy wrzody żołądka i dwunastnicy. Aloes działa bowiem przeciwzapalnie. Jest także pożywką dla baterii synbiotycznych, dzięki czemu sprzyja namnażaniu korzystnej mikroflory jelitowej. Zawarte w aloesie antrachinony stymulują jelita do pracy, wspomagając metabolizm i zapobiegając zaparciom. Właściwości przeciwzapalne aloesu wykorzystuje się jako wsparcie w leczeniu zespołu jelita drażliwego, choroby Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.

Wyciąg z aloesu wzmaga produkcję żółci, dlatego może być stosowany wspomagająco przy zaburzeniach wątroby. Zwiększa również produkcję soku żołądkowego, zatem może być skutecznym środkiem na pobudzenie łaknienia. Spożywanie wyciągu z aloesu może wspomagać gospodarkę węglowodanowo-tłuszczową, pomagając utrzymać prawidłowy poziom glukozy i cholesterolu we krwi.

Korzystne działanie na stan skóry skłoniło badaczy do sprawdzenia właściwości aloesu przy niektórych schorzeniach. Miejscowe stosowanie żelu aloesowego może być pomocne w leczeniu łagodnej i średnio nasilonej łuszczycy². Działa on bowiem przeciwzapalnie i antyseptycznie. W medycynie ludowej zaleca się używanie wyciągu z aloesu do łagodzenia nieprzyjemnych skutków ukąszeń i użądleń owadów.

Wodny wyciąg z liści aloesu drzewiastego (Biostymina)  stosuje się w nawracających infekcjach górnych dróg oddechowych, wywołanych przez bakterie lub wirusy. Wzmaga on działanie mechanizmów obronnych organizmu, zwiększając liczbę limfocytów i stymulując odpowiedź układu immunologicznego. Zalecany jest w stanach obniżonej odporności.

Aloes w kosmetyce

Właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i regeneracyjne wyciągu z aloesu szeroko wykorzystuje się kosmetyce i dermatologii. Zawarty w nim kwas salicylowy zmniejsza stan zapalny i łagodzi ból. Polisacharydy stymulują produkcję włókien kolagenowych, dzięki czemu przyspiesza gojenie ran i regenerację uszkodzonej skóry. Aloes łagodzi również podrażnienia, a także nawilża i ujędrnia skórę.

W jakich produktach znajdziemy aloes? Jest powszechnie stosowany w produktach do nawilżania skóry (Equilibra, FlosLek Pharma żel z aloesem, Skin79 Aloe), szamponach do włosów (Dr Sante Aloe Vera) i maseczkach (SKIN79 All That Aloe, Buna Aloes), produktach do pielęgnacji delikatnej skóry oczu i powiek (FlosLek Pharma żel do powiek i pod oczy, Ava Eco Aloe Organic), żelach oczyszczających (Orientana, Aloesove), czy pastach do zębów (Aloe Fresh, Aloe Ice, Equilibra). A to tylko niewielki wycinek szerokiej oferty kosmetyków.

Domowe sposoby na użycie aloesu

Jeżeli na naszym okiennym parapecie rośnie sobie aloes, z powodzeniem możemy go wykorzystać do przygotowywania domowych receptur. Wystarczy odłamać liść, przekroić go na pół, a jego soczyste wnętrze zetrzeć na tarce lub zmielić w malakserze. Tak uzyskany surowiec może nam służyć na wiele sposobów.

Aloes doskonale nawilża, dlatego warto go stosować do pielęgnacji skóry głowy i włosów. Regularnie stosowany sprawia, że włosy są lepiej nawilżone, gładkie, bardziej elastyczne i łatwiej się układają. Dodatkowo aloes ogranicza wypadanie włosów i wpływa na redukcję łupieżu. Użyty na skórę twarzy porządnie ją nawilży i lekko ujędrni. Można nim również smarować stłuczenia i poparzenia słoneczne - zmniejszy ból i przyspieszy gojenie.

Sok z aloesu może posłużyć jako płyn do demakijażu. Jeżeli jest zbyt gęsty, można go lekko rozcieńczyć wodą, a następnie rozprowadzać przy użyciu wacika.

<sub>1. E. Cieślik, K. Turcza, Właściwości prozdrowotne aloesu zwyczajnego Aloe vera (L.) Webb. (Aloe barbadensis Mill.), Postępy Fitoterapii 2/2015, http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2015/08/pf_2015_117-124.pdf 
2. A. Nowak, M. Popko, A. Klimowicz, Preparaty pochodzenia roślinnego w pielęgnacji skóry u chorych z łuszczycą,  Postępy Fitoterapii 4/2016, http://www.czytelniamedyczna.pl/5825,preparaty-pochodzenia-roslinnego-w-pielegnacji-skory-u-chorych-z-luszczyca.html</sub>