Niskie ciśnienie - czy jest groźne dla zdrowia?

Kiedy możemy mówić o niskim ciśnieniu (hipotonii)?

Świadomość na temat prawidłowej pracy układu krążenia i ciśnienia krwi jest bardzo ważna dla naszego zdrowia. Coraz częściej zdajemy sobie sprawę, że zbyt wysokie ciśnienie jest źródłem poważnych problemów zdrowotnych, dlatego każdy dorosły powinien regularnie mierzyć ciśnienie, aby kontrolować jego poziom i wcześnie reagować na wszelkie negatywne zjawiska.

Wartość ciśnienia nie jest stała i ulega ciągłym zmianom w ciągu dnia, dlatego warto regularnie mierzyć ciśnienie przy pomocy domowego ciśnieniomierza. Optymalne ciśnienie krwi u osób dorosłych nie powinno przekraczać 120 mmHg (ciśnienie rozkurczowe) i 80 mm Hg (ciśnienie rozkurczowe).

Normy ciśnienia tętniczego krwi u dorosłych:

• Niedociśnienie: <100 mm Hg / <60 mm Hg
• Ciśnienie prawidłowe: 120 - 129 mm Hg / 80 - 84 mm Hg
• Ciśnienie wysokie prawidłowe: 130 - 139 mm Hg / 85 - 89 mm Hg
• Nadciśnienie 1. stopnia: 140 - 159 mm Hg / 90 - 99 mm Hg
• Nadciśnienie 2. stopnia: 160 - 179 mm Hg / 100 - 109 mm Hg
• Nadciśnienie 3. stopnia: ≥ 180 mm Hg / ≥ 110 mm Hg

Niskie ciśnienie tętnicze krwi, nazywane niedociśnieniem, hipotensją lub hipotonią, jest przypadłością objawiającą się obniżonym ciśnieniem tętniczym krwi. Mówimy o nim wówczas, gdy ciśnienie skurczowe spada poniżej 100 mm Hg, a rozkurczowe poniżej 60 mm Hg. Zjawisko to może dotyczyć blisko 15% społeczeństwa, głównie kobiet i młodych dziewcząt, a także osób szczupłych i aktywnych fizycznie.

Objawy niskiego ciśnienia tętniczego

Niskie ciśnienie daje wiele różnorodnych objawów, często mylonych z innymi dolegliwościami lub zwyczajnym spadkiem formy. Osoby ze zbyt niskim ciśnieniem uskarżają się na osłabienie organizmu, większą męczliwość i senność. Powszechnym zjawiskiem są przewlekłe bóle głowy, występujące bez wyraźnej przyczyny i które trudno opanować. Ponadto niedociśnienie może dać objawy, takie jak:

• zawroty głowy,
• mroczki przed oczami,
• szumy uszne,
• kłopoty z koncentracją,
• zimne dłonie i stopy,
• przyspieszone tętno,
• nudności i mdłości,
• omdlenia.

Nieprzyjemne objawy mogą nasilać się podczas zmian pogody związanych z wahaniami ciśnienia atmosferycznego. Jeżeli występujące dolegliwości nas niepokoją, warto skonsultować się z lekarzem.

Jakie są przyczyny niskiego ciśnienia krwi?

Można wyróżnić kilka typów niskiego ciśnienia, w zależności od przyczyny jego występowania. Najczęstszą postacią hipotensji jest niedociśnienie tętnicze pierwotne (samoistne) - w przypadku tej przypadłości obserwuje się u pacjenta utrzymujące się niskie ciśnienie bez uchwytnej przyczyny. U osób z tą dolegliwością odnotowuje się częściową skłonność do jej dziedziczenia. Dotyczy ona głównie osób w okresie dojrzewania oraz w średnim wieku, a także szczupłych i wysokich kobiet.

Innym rodzajem jest niedociśnienie wtórne, które jest konsekwencją występujących chorób, przyjmowanych leków, czy pewnych niekorzystnych zachowań. Obniżenie ciśnienia często występuje przy schorzeniach układu krążenia (np. niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca), cukrzycy, niedoczynnościach niektórych gruczołów endokrynnych (np. tarczycy, kory nadnerczy) lub infekcjach. Przedawkowanie leków hipotensyjnych lub preparatów stosowanych w chorobie Parkinsona również możne skutkować obniżeniem ciśnienia. Wreszcie hipotonia może być konsekwencją nadużywania alkoholu.

Wyróżnia się też tzw. hipotonię ortostatyczną, która objawia się nagłym spadkiem ciśnienia na skutek zmiany pozycji z leżącej na stojącą lub po długim staniu. Wynika to z zaburzeń regulacji krążenia krwi, które następują przy zmianie pozycji ciała. Krew gromadzi się w jamie brzusznej i kończynach, przez co zmniejsza się jej odpływ w kierunku serca i objętość wyrzutowa mięśnia sercowego, czego konsekwencją są gwałtowne spadki ciśnienia. U osób zdrowych organizm potrafi sprawnie skompensować następstwa zmiany pozycji z leżącej lub siedzącej na stojącą, a spadek ciśnienia jest praktycznie nieodczuwalny. Częstość występowania hipotonii ortostatycznej rośnie wraz z wiekiem pacjentów, którzy zapadają na różne choroby wymagające terapii m.in. lekami moczopędnymi i rozszerzającymi naczynia krwionośne.

Czy niedociśnienie wymaga leczenia?

Sposoby leczenia hipotensji zależne są od przyczyny niedociśnienia. Jeżeli spadek ciśnienia powiązany jest z występującą chorobą, rozwiązaniem jest jej leczenie, aby uniknąć epizodów hipotonii w przyszłości. Niedociśnienie ortostatyczne to przede wszystkim problem ludzi w starszym wieku. Może być przyczyną zaburzeń pracy układu krążenia, dlatego konieczne może być leczenie farmakologiczne. Lekami pierwszego rzutu są glikokortykosteroidy (fludrokortyzon), które zatrzymują sód w organizmie, czego konsekwencją jest podwyższenie ciśnienia. W dalszej terapii stosuje się efedrynę, metylofenidat, czy midodrynę.

A co mają zrobić osoby, które od urodzenia są hipotonikami? Nie ma na to jednej, uniwersalnej rady. Istnieją jednak domowe sposoby, aby nieco podnieść ciśnienie krwi. Lekarze polecają zwiększenie poziomu aktywności fizycznej w ciągu dnia (m.in. jazda na rowerze, pływanie, sporty aerobowe), a także regularne nawadnianie organizmu. Zaleca się wypijać przynajmniej 2 litry płynów dziennie. O ile nadciśnieniowcom odradza się spożywanie soli, osoby z niskim ciśnieniem powinny zwiększyć jej spożycie do około 10-20 gramów dziennie. Należy unikać spożywania dużych ilości czosnku, który wykazuje działanie hipotensyjne. Co jeszcze podnosi ciśnienie krwi? Doraźnie podwyższy je mocna kawa lub czarna herbata. 

Alternatywnym rozwiązaniem są preparaty na bazie kofeiny, guarany, żeń-szenia (Vigor Up!, Guaranax, Żeń-szeń Vita Complex, Cardiamid z kofeiną) oraz połączenie niketamidu z glukozą (Glucardiamid), które działają pobudzająco.

Niskie ciśnienie i wysoki puls

Wiele osób z niskim ciśnieniem zauważa u siebie podwyższonym puls. Jak to możliwe? Nie jest to żadna anomalia, a naturalna reakcja organizmu. Niskie ciśnienie krwi sprawia, że tkanki i organy wewnętrzne mogą być gorzej ukrwione i dotlenione. Dlatego organizm uruchamia mechanizmy, których zdaniem jest zapewnienie sprawniejszego przepływu krwi. Takim mechanizmem jest zwiększenie tętna.

Wzrost pulsu przy niskim ciśnieniu jest też objawem odwodnienia. W takich sytuacjach należy pamiętać o tym, by wypijać odpowiednią dawkę płynów.