Retinol - kiedy i jak go stosować?

Witamina A – zbiór retinoidów

Witamina A nie jest pojedynczą witaminą, a grupą organicznych związków chemicznych zaliczanych do retinoidów – kwasowych pochodnych witaminy A. Retinoidy charakteryzują się podobną budową i aktywnością, pełnią wiele ważnych funkcji w ludzkim organizmie. Partycypują w syntezie hormonów steroidowych, procesach odpornościowych oraz podziałach komórkowych, korzystnie wpływają na działanie narządów wzroku, a także układu pokarmowego i oddechowego oraz na stan skóry.

Wyróżnia się trzy generacje retinoidów. Do pierwszej generacji (tzw. związków monoaromatycznych) zalicza się retinol, aldehyd retinowy, tretinoina, izotretinoina oraz kwas retinowy. Druga generacja (tzw. związki aromatyczne) obejmuje acytretynę, etretynian i motretynid. Z kolei trzecią generację retinoidów (tzw. poliaromatyczne retinoidy) stanowią adapalen, beksaroten i tazaroten.

Retinol – pochodna witaminy A

Wśród retinoidów największą aktywnością biologiczną wykazuje retinol, który jest podstawową formą witaminy A. Do organizmu dostarczamy go wraz z pożywieniem w postaci nieaktywnych prowitamin - β-karotenu i estrów retinylu. Bogatym źródłem retinolu są warzywa, takie jak: marchew, dynia, brokuły, szpinak, sałata, papryka, pomidory. Znajdziemy go również w owocach: brzoskwiniach, morelach, pomarańczach. Wśród produktów odzwierzęcych dobrym źródłem retinolu są mleko i jego przetwory, dojrzewające sery, żółtka jaj, tłuste ryby morskie, a także podroby (głównie wątróbka). Prawidłowe wchłanianie witaminy A uzależnione jest od obecności tłuszczu, dlatego chcąc zadbać o jej prawidłową podaż w diecie należy pamiętać, by łączyć zawierające ją warzywa z odrobiną zdrowych tłuszczów.

Jak retinol wpływa na skórę?

Choć dostarczanie retinolu w diecie jest niezwykle ważne, największe zainteresowanie wzbudza jego działanie na skórę. Od wielu lat retinol rekomendowany jest jako substancja skutecznie spowalniająca starzenie się skóry. Stosowany regularnie na powierzchni skóry wpływa na odnowę i różnicowanie komórek naskórka, a także zwiększa wytwarzanie elastyny i kolagenu w warstwach skóry właściwej. Dzięki temu skóra stopniowo staje się coraz bardziej jędrna i elastyczna, a także lepiej nawilżona. Ponadto, dzięki właściwościom złuszczającym oraz modulacji funkcji melanocytów (komórek pigmentowych) retinol widocznie rozjaśnia plamy hiperpigmentacyjne, dlatego zalecany jest w terapii przebarwień hormonalnych i słonecznych. Stosuje się go również w terapii uszkodzeń skóry będących konsekwencją nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV oraz do pielęgnacji skóry tłustej i trądzikowej, gdyż retinol normalizuje pracę gruczołów łojowych.

Pozostałe retinoidy stosowaną są m.in. w terapii trądziku pospolitego, łuszczycy, jak również niektórych chorób nowotworowych.

Jak poprawnie stosować retinol?

W kosmetykach retinol występuje w różnym stężeniu, od stosunkowo niskiego 0,1% po nawet 2%. Choć wydaje się, że to niewiele, wyższe stężenia stosuje się już wyłącznie w profesjonalnych gabinetach kosmetycznych. Zaleca się, by swoją przygodę z retinolem rozpocząć od niskich stężeń, by z czasem stopniowo je zwiększać.

Na początku stosowania kosmetyków z retinolem skóra zaczyna się widocznie łuszczyć, często występuje podrażnienie i przesuszenie. Nim cera przyzwyczai się do retinolu, lepiej zmniejszyć częstotliwość stosowania kosmetyku do 2-3 razy w tygodniu oraz przez cały czas trwania kuracji zapewnić skórze odpowiednie nawilżenie, a także odpowiednio wysoką ochronę przeciwsłoneczną – krem z filtrami UVA i UVB, co najmniej SPF 30, a najlepiej SPF 50.

Należy pamiętać również o tym, by preparaty z retinolem stosować na noc, ponieważ mogą one działać fotouczulająco. Wreszcie warto rozważyć termin rozpoczęcia terapii retinolem. Dermatolodzy rekomendują, by kosmetyki z retinolem stosować jesienią i zimą, gdy skóra nie jest tak narażona na działanie promieniowania UV.

Produkty z retinolem

W aptekach dostępnych jest wiele produktów zawierających w swoim składzie retinol np. odżywcze kremy (np. Sesderma Reti Age krem przeciwzmarszczkowy, VICHY LIFTACTIVE RETINOL HA, PHARMACERIS T PURERETINOL 0.3, Bielenda Professional, Reti-Power VC), żele (np. Sesderma Snailas żel do twarzy, Sesderma Retises, 0,5% Nano żel), kremy do stosowania pod oczy (np. StriVectin, krem pod oczy z retinolem) czy skoncentrowane sera (np. BasicLab Esteticus, serum z czystym retinolem 2%, koenzymem Q10 i skwalanem, Liq CR Serum Night 0,3% Retinol Silk, VIS PLANTIS RETI VITAL CARE Serum p/zmarsz.wygładzające).

W niektórych preparatach stosuje się także słabiej działający pro-retinol, który kryje się pod nazwami - linoleinian retinylu, octan retinylu bądź palmitynian retinylu (np. Retimax 1500, Maść z witaminą A). Tego typu kremy i maści sprawdzą się w codziennej pielęgnacji skóry suchej i wymagającej intensywnego nawilżenia.

Retinol, czyli witaminę A stosuje się doustnie w objawach niedoboru jak: nadmierne rogowacenie i łuszczenie naskórka, suchość skóry, wysypka skórna, brak apetytu, kurza ślepota (ślepota zmierzchowa), złe widzenie, zmętnienie rogówki (kseroftalmia). W aptekach dostępne są preparaty bez recepty w postaci kapsułek lub kropli doustnych (np. Vitaminum A Hasco, VitaGal Witamina A, Aura Herbals Witamina A krople).

Przeciwwskazania do stosowania retinolu

U niektórych osób retinol stosowany na skórę, zwłaszcza w zbyt dużych dawkach może doprowadzić do nadmiernego przesuszenia i podrażnienia skóry, dlatego należy stosować go ostrożnie.

Badania wykazują, że retinol stosowany na skórę w niewielkim stopniu może być wchłaniany do krwiobiegu. Ze względu na jego działanie teratogenne (powodujące wady w rozwoju płodu), stosowanie retinolu jest przeciwwskazane u kobiet w ciąży oraz karmiących piersią.