Mocznik we krwi – jakie są normy?

Czym jest mocznik?

Mocznik jest organicznym związkiem chemicznym, będącym końcowym produktem przemiany białek oraz związków azotowych. Składa się z amoniaku oraz dwutlenku węgla. Wytwarzany jest przede wszystkim w wątrobie w przebiegu tzw. cyklu mocznikowego. Z organizmu wydalany jest wraz z moczem oraz w mniejszym stopniu z potem i kałem.

Dla lekarza stężenie poziomu mocznika we krwi jest cenną informacją, umożliwia bowiem diagnozowanie chorób metabolicznych, a także tych dotyczących wątroby. Stężenie mocznika uzależnione jest od wielu czynników. Przykładowo jego wzrost może być uzależniony od zaburzonej pracy nerek, jak również od tego, co trafia na nasz talerz. Podwyższone stężenie mocznika jest częstym objawem u osób stosujących dietę wysokobiałkową.

U osoby dorosłej stężenie mocznika powinno wynosić od 2,0 do 6,7 mmol/l (15–40 mg/dl). U dzieci te wartości są odpowiednio niższe.

Kiedy należy sprawdzić poziom mocznika we krwi?

Materiałem wykorzystywanym do badania stężenia mocznika jest krew żylna, przeważnie pobierana z żyły łokciowej. Materiał pobiera się na czczo w godzinach porannych, co oznacza, że pacjent ostatni posiłek powinien zjeść około godziny 18:00.

Lekarz może skierować pacjenta na badanie stężenia mocznika we krwi jeśli podejrzewa zaburzenia pracy nerek. Samo oznaczenie mocznika nie jest wystarczające do postawienia diagnozy, dlatego wraz z tym badaniem oznacza się również stężenie kreatyniny w surowicy krwi, które określa zdolności filtracyjne nerek. Ponadto lekarz może zlecić to badanie, gdy:

• pacjent jest senny i zmęczony, ma zaburzenia świadomości,
• pacjent skarży się na świąd skóry, wymioty,
• u pacjenta występują zaburzenia krzepliwości krwi,
• pacjent jest w trakcie dializoterapii (w celu oceny skuteczności dializy).

Badanie mocznika we krwi wykonuje się także, aby kontrolować procesy anaboliczne i kataboliczne w organizmie, jak również w trakcie diagnostyki nadmiaru związków azotowych.

Wysoki poziom mocznika we krwi

Podwyższone stężenie mocznika w surowicy można wskazywać na kilka nieprawidłowości. Niemniej jego nadmiar najczęściej związany jest z zaburzeniami funkcji wydalniczych nerek - ich ostrą lub przewlekłą niewydolnością. Przyczyną mogą być także krwawienia z przewodu pokarmowego, pozanerkowa niewydolność nerek wynikając np. ze zwężenia moczowodów, stany znacznego rozpadu tkanek (rozległe urazy, zmiażdżenie tkanek, oparzenia).

Podwyższonemu stężeniu mocznika przeważnie towarzyszy skąpomocz lub bezmocz (a także krew w moczu, ból podczas oddawania moczu), podwyższone ciśnienie tętnicze krwi, przemęczenie i problemy ze snem, skurcze mięśni, świąd skóry, drętwienie kończyn.

Nie zawsze wysoki poziom mocznika jest objawem stanu chorobowego. Jego podwyższone wartości występują u osób, których dieta jest bogata w białko, a także w stanach znacznego odwodnienia. Dodatkowo niektóre związki farmakologiczne zwiększają poziom mocznika we krwi (leki przeciwnowotworowe, przeciwzakaźne, przeciwpierwotniakowe).

Najskuteczniejszym sposobem obniżenia poziomu mocznika we krwi jest prowadzenie dializy. Podczas takiego zabiegu, usuwa się między innymi azot mocznikowy z organizmu pacjenta. Pomimo skuteczności działania jest to tylko leczenie objawowe. Kolejnym wskazaniem ku wyregulowaniu mocznika we krwi jest dieta ubogobiałkowa. Jednak, nie może zawierać mniej niż 20 g białka na dobę, ponieważ mniejsza ilość tego składnika nie pokrywa dobowego zapotrzebowania na niezbędne aminokwasy.
Niski poziom mocznika we krwi

Niski poziom mocznika we krwi

Stężenie mocznika we krwi poniżej dopuszczalnej normy może być objawem stosowania diety z niską zawartością białka. Stan ten często dotyczy osób niedożywionych, z zaburzeniami wchłaniania lub wyniszczonych ciężką chorobą. W tej sytuacji pomocne mogą być dostępne w aptekach, specjalnie skomponowane preparaty odżywcze o zwiększonej zawartości białka (np. Nutridrink Protein, Resource Protein, Fresubin Protein). Przyczyną może być też poliuria, inaczej wielomocz. Niskie stężenie mocznika może również wskazywać na uszkodzenia wątroby.

A o czym może świadczyć obniżony poziom mocznika u dzieci? W organizmach dzieci przeważają tzw. procesy anaboliczne, czyli budowy tkanek, zatem niższy poziom mocznika jest zjawiskiem naturalnym.