Metamizol – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania, skutki uboczne

Jak działa metamizol?

Metamizol, a właściwie jego sól sodowa lub magnezowa, jest chemicznie zaliczany do pochodnych pirazolonu. Przez długi czas klasyfikowany był jako niesteroidowy lek przeciwzapalny (NLPZ), ze względu na swoje podobieństwa do tej popularnej grupy leków. Obecnie uznaje się go za nieopioidowy lek przeciwbólowy.

Mechanizm działania metamizolu nie został do końca poznany. Oprócz wpływu na układ endokanabinoidowy oraz opioidowy, które regulują odczuwanie bólu, metamizol hamuje tworzenie prostaglandyn - substancji odgrywających dużą rolę w powstawaniu gorączki i bodźców bólowych. Dodatkowo, wpływa on także bezpośrednio na mięśniówkę gładką, co powoduje efekt rozkurczowy. 

Metamizol jest środkiem głównie przeciwbólowym oraz przeciwgorączkowym. Ponadto, wyróżnia się działaniem spazmolitycznym (rozkurczowym) - z tego powodu występuje często jako składnik preparatów złożonych, stosowanych w bólach w obrębie układu pokarmowego. Znajduje się na pierwszym stopniu drabiny analgetycznej, razem z paracetamolem, ibuprofenem i innymi środkami z grupy NLPZ.

Wskazania do stosowania metamizolu

Metamizol wskazany jest w leczeniu bólu o stopniu umiarkowanym do silnego. Stosowany jest także w celu obniżenia gorączki. Ze względu na wykazywane działania niepożądane, po preparaty z metamizolem należy sięgać dopiero wtedy, gdy leki podstawowe, takie jak paracetamol, ibuprofen czy kwas acetylosalicylowy nie są skuteczne. Metamizol jest dostępny także w postaci zastrzyków.

Ze względu na swoje działanie rozkurczowe, metamizol bywa stosowany w leczeniu bólu w obrębie układu pokarmowego. Nie powinien być jednak lekiem pierwszego wyboru.

Metamizol - na co uważać?

Tak jak w przypadku każdego leku, przeciwwskazaniem do stosowania metamizolu jest nadwrażliwość na substancję czynną i substancje pomocnicze. Ponadto, nie powinien być  przyjmowany w przypadku:

• stwierdzonej astmy analgetycznej;
• uczulenia na leki z grupy NLPZ, takie jak ibuprofen, naproksen czy diklofenak;
• stosowania leków będących pochodnymi pirazolonu i pirazolidyny (propyfenazon, fenylbutazon);
• ciąży (szczególnie w 3 trymestrze);
• chorób wątroby;
• zaburzenia funkcji szpiku;
• chorób nerek.

Metamizol może powodować szereg działań niepożądanych. Większość z nich występuje rzadko lub bardzo rzadko. Najważniejszym skutkiem ubocznym stosowania metamizolu jest agranulocytoza - choroba szpiku kostnego, polegająca na zmniejszeniu ilości neutrofili we krwi, głównych komórek obronnych organizmu. Skutkuje to dużym spadkiem odporności, co może doprowadzić do posocznicy, a nawet śmierci. Wystąpienie agranulocytozy jest bardzo rzadkie, a jego charakterystycznymi objawami jest nagła, wysoka gorączka z dreszczami i bólami mięśni, gwałtowne pogorszenie stanu zdrowia oraz powiększenie węzłów chłonnych. Długotrwałe stosowanie metamizolu wpływa także negatywnie na wątrobę, o czym szczególnie powinni pamiętać seniorzy.

Metamizol a interakcje z innymi lekami

Metamizol wykazuje wiele interakcji z powszechnie stosowanymi lekami, takimi jak:

• Metotreksat - metamizol zwiększa jego toksyczność;
• Chlorpromazyna - jednoczesne zażywanie może doprowadzić do groźnej hipotermii;
• Leki na nadciśnienie - możliwe jest obniżenie skuteczności leczenia;
• Kwas acetylosalicylowy - metamizol osłabia działanie przeciwpłytkowe, co jest groźne dla pacjentów przyjmujących kwas acetylosalicylowy w dawkach kardiologicznych;
• Warfaryna i acenokumarol - metamizol nasila ich działanie, co może doprowadzić do krwotoków;

Pamiętaj, aby bezpieczeństwo stosowanej farmakoterapii zawsze konsultować z lekarzem lub farmaceutą.

Jak przyjmować metamizol?

Metamizol zażywa się w dawce 500 mg lub 1000 mg co 6-8 godzin. Maksymalna dawka dobowa dla osoby dorosłej wynosi 4000 mg. Metamizolu nie powinny przyjmować dzieci poniżej 15. roku życia bez konsultacji lekarskiej. Należy pamiętać, że zastosowanie dawki wyższej niż maksymalna nie zwiększa siły działania leku, a jedynie ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Dostępność wybranych preparatów w najbliższej aptece, bez wychodzenia z domu, sprawdzisz na portalu KtoMaLek.pl.

Czy można stosować metamizol w ciąży?

Kobiety ciężarne nie powinny przyjmować metamizolu w 3 trymestrze ciąży. Zastosowanie w 1 lub 2 trymestrze jest dopuszczalne tylko na wyraźne zlecenie lekarza, jeśli korzyści przewyższają ewentualne ryzyko. 

Karmienie piersią i metamizol

Podczas karmienia piersią odradza się stosowanie metamizolu, ze względu na jego przenikanie do mleka matki wraz ze wszystkimi swoimi metabolitami. Jeśli zachodzi konieczność podania leku, należy powstrzymać się od karmienia nawet do 48 godzin od ostatniej dawki oraz odciągać mleko, by pozbyć się substancji z pokarmu.