Meningokoki - jak uchronić swoje dziecko przed groźną infekcją?

2018-01-22 13:07
meningokoki objawy

Zakażenie meningokokami nie zdarza się często, jednak może być bardzo groźne, szczególnie dla najmłodszych. Objawy inwazyjnej choroby meningokokowej z początku mogą być niecharakterystyczne, co opóźnia postawienie diagnozy. A w tym wypadku czas bywa na wagę złota. Czym są meningokoki i w jaki sposób możemy się przed nimi chronić?

Czym właściwie są meningokoki?

Meningokoki to chorobotwórcze bakterie z gatunku Neisseria meningitidis, wywołujące inwazyjną chorobę meningokokową, która najczęściej przebiega jako sepsa meningokokowa lub meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Choć choroba ta występuje niezwykle rzadko, jest wyjątkowo groźna – może doprowadzić do zgonu w ciągu kilku godzin. Zachorować może każdy, jednak najbardziej narażone są małe dzieci do 5. roku życia, a także młode osoby między 15. a 19. rokiem życia1.

W 2016 roku w Polsce większość zachorowań na IChM wywołały meningokoki grupy B (50%-70%) oraz C (27%). Szczególnie meningokoki serogrupy B są niebezpieczne dla małych dzieci - zachorowania dla tej grupy są nawet 20 raz częstsze niż w pozostałych grupach wiekowych. Tylko 1% zachorowań jest wywołanych przez meningokoki z serogrupy W135 oraz Y2. W Polsce rocznie odnotowuje się około 150-300 zachorowań na IChM.

Jak można się zarazić meningokokami?

Źródłem zakażenia meningokokami jest człowiek, zarówno chory, jak i bezobjawowy nosiciel.  Bakterie kolonizują się w jamie gardłowo-nosowej i są przenoszone drogą kropelkową lub poprzez bezpośredni kontakt. Powodem częstych zachorowań wśród małych dzieci jest niedostatecznie wykształcony układ immunologiczny, przez co organizm malucha nie potrafi się bronić. W przypadku młodzieży na częstość zachorowań wpływa burzliwy okres dojrzewania, w trakcie którego odporność organizmu jest obniżona. Ryzyko wzrasta także przez częste kontakty z rówieśnikami. 

Objawy zakażenia meningokokowego

Dlaczego zakażenie meningokokowe jest tak niebezpieczne? Objawy choroby są niecharakterystyczne i przypominają zwykłą infekcję, a skutki wywołane opóźnieniem w postawieniu prawidłowej diagnozy mogą być bardzo poważne dla zdrowia i życia. Wczesne rozpoznanie choroby i podjęcie leczenia jest bardzo ważne, bowiem liczy się każda godzina.  Okres inkubacji zakażenia menigokokowego średnio wynosi 3-4 dni. Wśród pierwszych objawów możemy wyróżnić:
 
  • utratę apetytu;
  • wzmożone pragnienie;
  • wysoką gorączkę;
  • drażliwość;
  • nudności i wymioty;
  • objawy infekcji górnych dróg oddechowych
  • senność.
     
Nie ma określonej kolejności występowania objawów, co więcej, nie wszystkie muszą wystąpić. Z czasem pojawiają się kolejne symptomy, jak trudności w oddychaniu, biegunka, bóle nóg, sztywność karku, obniżenie napięcia mięśniowego, zaburzenia świadomości i utrata przytomności. Objawem charakterystycznym jest wysypka wybroczynowa, która nie blednie pod naciskiem. Można to sprawdzić przeprowadzając tzw. "test szklanki" - jeżeli mamy do czynienia z zakażeniem meningokokowym, po dociśnięciu szklanki do zmian skórnych plamki nie zbledną. Występuje ona jednak tylko u części chorych.

Postaci zakażeń meningokokowych

Zakażenie meningokokowe przebiega błyskawicznie i zwykle przybiera postać:
 
  • meningokokowego zapalenia opon mózgowych – bakterie wywołują stan zapalny opon mózgowo-rdzeniowych;
  • sepsy meningokokowej - inaczej posocznicy meningokokowej; dochodzi do niej, gdy bakterie przedostaną się do krwiobiegu i rozprzestrzenią się w całym organizmie.
     
Schorzenia te mogą występować jednocześnie i są obarczone wysokim ryzykiem zgonu. Według danych KOROUN, w 2016 roku współczynnik śmiertelności ogółem wynosił 19%, w przypadku osób starszych aż 75%. W rzadkich przypadkach zakażenie meningokokowe może wywołać: zapalenie płuc, zapalenie osierdzia i wsierdzia, zapalenie szpiku kostnego, zakażenie układu moczowo-płciowego.
 
sepsa meningokokowa szczepienie KtoMaLek.pl

Zakażenie meningokokowe – diagnoza i leczenie

Im szybciej zostanie postawiona diagnoza, tym większa są szanse na wyleczenie. Tymczasem rozpoznanie zakażenia meningokokowego nie jest proste. Ważne jest zatem, by bacznie obserwować wszystkie objawy i w razie najmniejszych wątpliwości skierować się do najbliższego oddziału ratunkowego.

Jeżeli objawy wskazują na zakażenie meningokokowe, chorego natychmiast poddaje się hospitalizacji oraz zleca się wykonanie niezbędnych procedur medycznych obejmujących m.in. podanie wysokich dawek antybiotyków. Zwykle stosuje się penicylinę lub antybiotyki z grupy cefalosporyn III generacji.

Jak się chronić przed meningokokami?

Jednym z zalecanych sposobów zapobiegania zachorowaniom IChM są profilaktyczne szczepienia ochronne. W Polsce dostępnych jest kilka rodzajów szczepionek:
 
Wykonanie szczepień zaleca się szczególnie u małych dzieci (od 2. miesiąca do 6. roku życia), młodzieży szkolnej i studentów, a także osób narażonych na zachorowanie (np. pracownicy żłobków i przedszkoli). Dostępność szczepionek w najbliższej aptece można sprawdzić poprzez stronę KtoMaLek.pl, która umożliwia także rezerwację szukanego przez nas preparatu.
 
Można także wdrożyć tzw. chemioprofilaktykę, która polega na podaniu określonej dawki antybiotyku. Zaleca się ją wszystkim osobom, które miały bliski kontakt z chorym w ciągu 7-14 dni przed zachorowaniem. Ważna informacja - szczepienie nie zwalnia z profilaktyki! Istnieje aż 12 grup serologicznych meningokoków, a szczepionki chronią zaledwie przed 5 z nich. W chemioprofilaktyce stosuje się cyprofloksacynę, ceftriakson, ryfampicynę lub alternatywnie azytromycynę (gdy nie można zastosować pozostałych leków). 
 
 
1. KOROUN. "Inwazyjna choroba meningokokowa (IChM) w Polsce w 2016 roku", http://www.koroun.edu.pl/pdf/ICHM2016.pdf, s. 2
2. KOROUN. "Inwazyjna choroba meningokokowa (IChM) w Polsce w 2016 roku", http://www.koroun.edu.pl/pdf/ICHM2016.pdf, s. 7

Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.

Więcej artykułów