Liszaj u dziecka - jak wygląda i jak go leczyć?

Czym jest liszajec?

Liszaje to grupa chorób, które objawiają się wykwitami skórnymi w postaci mniejszych lub większych skupisk grudek o zróżnicowanym kształcie. Zmiany te mogą pojawić się także na błonie śluzowej jamy ustnej, paznokciach, owłosionej skórze głowy i genitaliach. Charakterystycznym objawem towarzyszącym tym wykwitom jest silne swędzenie, które może sprzyjać rozprzestrzenianiu się choroby. Jest to problematyczne zwłaszcza u małych dzieci, które trudno przekonać do tego, by się nie drapały.

Dermatolodzy wyróżniają kilka typów liszajców, różniących się pod względem charakteru zmian skórnych oraz przyczyny ich występowania. U maluchów najczęściej występuje liszajec płaski i liszajec zakaźny, które rodzice często mylą.

Liszaj płaski u dziecka – jak się objawia?

Ten typ liszaja charakteryzuje się nagłym wystąpieniem wykwitów skórnych. Przybierają one postać płaskich grudek o lśniącej powierzchni i sinofioletowym lub brunatnym kolorze, pokrytych białymi prążkami nazywanych siateczka Wickhama. Grudki te mogą się zlewać w większe powierzchnie, wywołując silny świąd skóry. Występują przede wszystkim na skórze nadgarstków i wewnętrznej powierzchni przedramion, na skórze kończyn dolnych, rzadziej na paznokciach i owłosionej skórze głowy. Na błonie śluzowej jamy ustnej liszaj płaski przybiera postać białawych obszarów o układzie siateczkowym, przeważnie po wewnętrznej stronie policzków.

Leczenie liszaja płaskiego

Objawy liszajca płaskiego ustępują samoistnie, jednak mogą utrzymywać się przez dłuższy czas, co dla dziecka jest wyjątkowo uciążliwe. Ważne jest utrzymanie odpowiedniej higieny oraz zadbanie o prawidłowe nawilżenie skóry. W złagodzeniu objawów pomocne mogą się okazać kąpiele z dodatkiem nadmanganianu potasu lub naparu ze skrzypu polnego, siemienia lnianego, malwy. Swędzenie można zredukować poprzez stosowanie żelu z aloesu (np. HOLIKA HOLIKA Aloe 99% Soothing Gel, Skin79 Aloe Aqua Soothing Gel, Aloe Vera Bio Gel), znanego z właściwości nawilżających i łagodzących. W celu łagodzenia świądu można również zastosować żel z dimetindenem (Fenistil), który ma działanie chłodzące i  kojące. Skóra nie powinna być wystawiana na działanie słońca, dlatego w okresie letnim dziecko powinno przebywać raczej w cieniu, a skórę mieć zabezpieczoną odzieżą wykonaną z cienkiej, przewiewnej bawełny.

Po prawidłowym rozpoznaniu lekarz może zalecić terapię z zastosowaniem miejscowych preparatów glikosteroidowych w postaci żeli, kremów lub maści.

Liszaj zakaźny u dziecka – przebieg choroby

Liszajec zakaźny występuje częściej niż liszajec płaski, na skutek bakteryjnego zakażenia naskórka. Za zakażenie najczęściej odpowiada bakterie, które bytują na skórze - gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) oraz paciorkowiec ropny (Streptococcus pyogenes). Zarazić można się bardzo łatwo np. poprzez kontakt z osobą chorą lub dotykanie przedmiotów, z którymi chory miał styczność. Liszaj zakaźny u dziecka może wystąpić na skutek osłabienia odporności, czyli w okresie jesienno-zimowym lub wczesną wiosna, gdy pogoda jest wyjątkowo kapryśna. Zmiany skórne mogą być też powikłaniem po zapaleniu skóry, przebytej ospie wietrznej lub wszawicy.

Dermatolodzy wyróżniają dwie postaci liszaja zakaźnego – bezpęcherzową i pęcherzową. Przy postaci bezpęcherzowej objawy rozpoczynają się od pojawienia się na skórze grudki, która wkrótce przekształca się w nadżerkę. Po kilku dniach zmiana ta zasycha, tworząc strupki o ciemniejszej barwie, które wkrótce samoistnie odpadną. Postać pęcherzowa przebiega z wystąpieniem ropnych pęcherzy, wypełnionych żółtawym płynem i grozi nadkażeniami bakteryjnymi.

Wykwity skórne pojawiają się przeważnie na skórze twarzy, zwłaszcza w okolicy ust i na policzkach, a także na kończynach. Powodują silny świąd, a niejednokrotnie również ból. Dziecko może być osłabione, często występuje podwyższona temperatura. Wystąpienie powyższych objawów wymaga niezwłocznej konsultacji z lekarzem.

Jak leczyć liszajca zakaźnego?

Leczenie liszajca zakaźnego ma na celu złagodzenie występujących objawów, uniknięcie ewentualnych powikłań, a także niedopuszczenie do tego, by choroba rozprzestrzeniła się na inne osoby. Konieczne jest stosowanie maści z antybiotykiem, w niektórych przypadkach (gdy zmiany skórne są bardzo rozległe) konieczne może się okazać podawanie antybiotyków doustnie. Jednak oprócz farmakoterapii najważniejsze jest zachowanie odpowiedniej higieny. Częste mycie rąk, posiadanie osobnych przyborów do higieny, regularne zmiany pościeli – to podstawa. W miarę możliwości rodzice powinni zadbać o to, by maluch nie rozdrapywał swędzących zmian, aby zmniejszyć ryzyko rozprzestrzeniania się zakażenia na inne części ciała. Paznokcie należy obciąć na krótko, by zapobiegać przenoszeniu bakterii. Powstałe zmiany skórne należy przemywać środkami o działaniu dezynfekującym. Swędzenie można złagodzić poprzez stosowanie np. maści z aloesem.