Jakie są rodzaje testów w kierunku COVID-19?

Koronawirus – patogen, który sparaliżował świat

SARS-CoV-2 jest wirusem należącym do grupy koronawirusów. Przenosi się drogą kropelkową, czyli przez kropelki aerozolu (np. śliny) powstającego podczas kichania i kaszlu, lecz można się nim zarazić także poprzez dotykanie powierzchni, na których się znajduje (np. przeniesienie wirusa w okolice ust czy nosa) . Wirus wywołuje schorzenie o nazwie COVID-19 (ang. coronavirus disease 2019) – ostrą chorobę zakaźną układu oddechowego. Okres inkubacji choroby trwa od 2 do 12 dni (średnio 5-6 dni), a typowe jej objawy to gorączka powyżej 38°C, kaszel i uczucie rozbicia. U części chorych występują duszności, trudności w oddychaniu, objawy śródmiąższowego zapalenia płuc, natomiast kilku procent chorych może nastąpić niewydolność oddechowa wymagająca podłączenia do respiratora.

Choć wirus szybko się rozprzestrzenia, nie wszyscy zakażeni obserwują u siebie opisane objawy. Wielu pacjentów przechodzi zakażenie w sposób skąpo- lub bezobjawowy, co rodzi duże ryzyko nieumyślnego zarażania innych osób.

W Polsce od momentu wykrycia pierwszego przypadku zakażenia SARS-CoV-2 (4 marca 2020 r.) na podstawie przeprowadzonych testów wykryto 1 171 854 przypadków infekcji koronawirusem (dane z dnia 17 grudnia 2020 r.).

Testy genetyczne i serologiczne – czym się różnią?

W diagnostyce zakażenia wirusem SARS-CoV-2 wykorzystuje się badania genetyczne i serologiczne oraz testy antygenowe. Czym się one od siebie różnią i kiedy się je wykonuje?

Testy serologiczne

Badania serologiczne służą identyfikacji przeciwciał anty-SARS-CoV-2, które powstają w wyniku kontaktu z wirusem. Dodatni wynik testu serologicznego może świadczyć o toczącej się infekcji lub o przebyciu w przeszłości zakażenia koronawirusem (także bezobjawowo). Należy pamiętać, że ujemny wynik testu nie wyklucza zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Testy serologiczne wykorzystuje się jako narzędzie do monitorowania sytuacji epidemiologicznej.

Najbardziej wiarygodne są testy wykonywane na krwi żylnej, jednak nie są one wykorzystywane do rozpoznania COVID-19, gdyż aktualne dane na temat ich wartości diagnostycznej są niewystarczające. Dostępne są też tzw. testy immunochromatograficzne, zwane testami kasetkowymi, do których wykorzystuje się próbkę krwi włośniczkowej pobranej z palca lub próbkę krwi żylnej. Czas oczekiwania na wyniki wynosi 1-3 dni.

Testy genetyczne (molekularne, RT-PCR)

Badanie molekularne jest testem genetycznym wykonywanym metodą RT-PCR, który wykrywa obecność materiału genetycznego wirusa SARS-CoV-2. Do niedawno dostęp do tego badania był mocno ograniczony, jednak dzięki powstawaniu mobilnych punktów wymazowych Drive&Go-Thru staje się ono dostępne dla szerokiej grupy pacjentów. Aktualnie testy genetyczne są jedynym badaniem rekomendowanym przez WHO, stosowanym w rozpoznaniu aktywnego zakażenia koronawirusem.

Badanie polega na pobraniu wymazu z gardła lub nosogardzieli pacjenta, co trwa kilkanaście sekund. Wykonuje się je przede wszystkim u osób posiadających objawy infekcji (np. gorączka, kaszel duszności). Wyniki badania zazwyczaj dostępne są w ciągu 1-2 dni.

Testy antygenowe

Test antygenowy, tak samo jak test genetyczny wykonywany metodą RT-PCR, wykonuje się z wymazu z nosogardzieli. Test ten ocenia obecność cząstek białkowych (antygenów) wirusa SARS-CoV-2.  Zaletą tego restu jest prostota wykoniania oraz krótszy czas oczekiwania na wynik (około 10-30 minut). Testy te są jednak mniej czułe od genetycznych, dlatego zaleca się, by wykonać go w ciągu pierwszych 5-7 dni występowania objawów.

Kiedy wykonać test na koronawirusa?

Z dostępnych badań wynika, że przeciwciała anty-SARS-CoV-2 pojawiają się po 2-3 tygodniach od momentu wystąpienia pierwszych objawów. Zbyt wczesne wykonanie testu może więc dać wyniki fałszywie ujemne, ponieważ organizm nie zdążył jeszcze wytworzyć przeciwciał odpornościowych.

Testy wykonywane metodą RT-PCR wykazują największą czułość na krótko po pojawieniu się objawów COVID-19. W przypadku osób, które miały kontakt z osobą zakażona, test powinno się wykonać nie wcześniej niż po siedmiu dniach od potencjalnego zakażenia.

Jak chronić się przed koronawirusem?

Aktualnie nie istnieje skuteczny lek na chorobę wywołaną przez wirusa SARS-CoV-2, a szczepionka przeciw temu wirusowi jeszcze nie jest dostępna dla pacjentów. Dlatego jedynym sposobem uniknięcia zakażenia i ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa jest stosowanie się do zaleceń specjalistów i szczególne dbanie o higienę.

• W kontaktach z innymi osobami należy pamiętać o zachowaniu odpowiedniego dystansu (co najmniej 1,5 metra).
• W miejscach publicznych i przestrzeniach zamkniętych należy zasłaniać usta i nos.
• Zalecane jest częste mycie dłoni wodą z mydłem oraz stosowanie środków dezynfekcyjnych na bazie alkoholu. Jednocześnie należy starać się nie dotykać twarzy dłońmi, gdyż istnieje ryzyko przeniesienia wirusa na błony śluzowe oczu, nosa i ust.

Jeżeli występują u nas objawy, które mogą świadczyć o zakażeniu koronawirusem, należy skontaktować się ze swoim lekarzem rodzinnym, najlepiej za pośrednictwem teleporady. Lekarz wyda skierowanie, dzięki któremu bezpłatnie będziemy mogli wykonać test na koronawirusa. Osoby, które miały kontakt z osobą chorą lub zakażoną powinny powiadomić o tym fakcie lokalną stację sanitarno-epidemiologiczną.