Jak rozpoznać zapalenie płuc?

Przyczyny występowania zapalenia płuc

Zapalenie płuc jest stanem zapalnym atakującym pęcherzyki płucne. Stan zapalny prowadzi do powstania wysięku, objawiającego się obecnością płynu w pęcherzykach płucnych. W efekcie dochodzi do znacznego zmniejszenia powierzchni wymiany gazowej w płucach, odczuwanego przez chorych jako duszności. Lekarze wyróżniają dwa typy tego schorzenia -  szpitalne i pozaszpitalne. Pierwszy typ dotyczy chorych przebywających w szpitalu dłużej niż 48 godzin, drugi dotyczy chorych, którzy przebywają poza szpitalem.

Dominującą przyczyną infekcji pozaszpitalnych jest zakażenie bakteryjne. Co drugie zapalenie płuc wywołane jest przed dwoinkę zapalenia płuc - Streptococcus pneumoniae. Do rozwoju choroby doprowadzić może również dwoinka Chlamydophila pneumoniae oraz pałeczka Haemophilus influenzae. Wśród pozostałych patogenów będących przyczyną zakażenia wymienia się grzyby, część pasożytów oraz wirusy (m.in. ospy wietrznej i półpaśca, wirus grypy i paragrypy, adenowirusy, CMV i RSV), które odpowiadają za blisko 30% przypadków zapalenia płuc.

Czy zapalenie płuc jest zaraźliwe?

Zdecydowana większość przypadków zapalenia płuc wywołana jest zakażeniem o podłożu bakteryjnym lub wirusowym, charakteryzującym się wysoką zaraźliwością. Na zakażenie narażone są osoby z zmagające się ze stanem obniżonej odporności. Mogą go wywołać zarówno jesienne przeziębienie, jak i choroby przewlekłe. Ponadto większe ryzyko występuje wśród palaczy, alergików i osób nadużywających alkoholu.

Jak objawia się zapalenie płuc?

Zapalenie płuc można rozpoznać po gwałtownym kaszlu, któremu towarzyszą duszności. Napady kaszlu powodują kłopoty z oddychaniem, objawiające się bólem w bocznych częściach klatki piersiowej oraz płytkim i świszczącym oddechem. Dolegliwości te występują przy próbach zaczerpnięcia powietrza, a także podczas kaszlu, przez co chory jest mocno osłabiony. Kaszel przy zapaleniu płuc przebiega z odkrztuszaniem ropnej wydzieliny. Przy podrażnieniu śluzówki gardła w wydzielinie mogą pojawić się ślady krwi.

Objawy zapalenia płuc mogą wystąpić nagle lub stopniowo narastać. Gorączka może sięgać nawet 40°C! Podwyższona temperatura powoduje zimne poty i dreszcze, bóle głowy i mięśni.

Jak wygląda leczenie zapalenia płuc

Jeżeli obserwujemy u siebie lub dziecka objawy zapalenia płuc, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Podstawą do postawienia diagnozy jest pogłębiony wywiad medyczny wraz z opisem wszystkich objawów, badanie fizykalne i osłuchanie klatki piersiowej chorego. Konieczne może być wykonanie zdjęcia RTG klatki piersiowej. Na zdjęciu rentgenowskim dokładnie widać rozległość nacieków zapalnych w płucach, które są widoczne jako zacienienia. RTG wykonuje się również jako badanie kontrolne. Innym badaniem obrazowym wykonywanym przy diagnostyce zapalenia płuc jest tomografia komputerowa, jednak zleca się ją u pacjentów będących w trakcie hospitalizacji.

Pacjenci wymagający hospitalizacji powinni wykonać szereg badań laboratoryjnych, w tym: morfologię krwi, stężenie kreatyniny i mocznika, CRP (białko C-reaktywne), próby wątrobowe i stężenie bilirubiny. W szpitalnej diagnostyce wykonuje się również badania serologiczne i immunologiczne, badania bakteriologiczne, czy bronchoskopię.

Zdecydowana większość przypadków zapalenia płuc ma podłoże bakteryjne, zatem dominującą formą leczenia jest antybiotykoterapia. Lekiem pierwszego wyboru jest amoksycylina, która charakteryzuje się szerokim spektrum działania. Antybiotyk należy przyjmować według wskazań lekarza. W miarę możliwości należy starać się utrzymywać podobny odstęp czasu pomiędzy kolejnymi dawkami, czyli przyjmować lek o tej samej porze. Dolegliwości bólowe (m.in. ból głowy, bóle mięśni, ból w klatce piersiowej) oraz gorączkę można łagodzić środkami przeciwbólowymi z grupy NLPZ (m.in. Ibuprom, Ibum, Nurofen, Iburapid, MIG). W złagodzeniu samej gorączki sprawdzą się preparaty z paracetamolem (APAP, Paracetamol Accord, Codipar, Efferalgan). Przy zapaleniu płuc pomocne są także preparaty, które rozrzedzają zalegającą wydzielinę oraz ułatwiają jej odkrztuszanie (np. Flegamina, Flavamed, Mucosolvan, Deflegmin, Ambrosol).

Na czas kuracji chory powinien pozostać w domu i odpoczywać, aby nie zarażać osób ze swojego najbliższego otoczenia. Wskazane jest picie dużej ilości płynów, aby zapobiegać odwodnieniu i upłynnić zalegająca wydzielinę. Jeżeli stosujemy antybiotyki należy jednocześnie stosować preparaty probiotyczne (np. Enterol, Multilac, Lactiflor T 4.0, Proviterol Duo, Lacidofil, Lakcid) oraz włączyć do diety produkty spożywcze bogate w żywe kultury bakterii, jak kiszonki, czy fermentowane produkty mleczne.

Zapalenie płuc a groźne powikłania

Zapalenia płuc nie można lekceważyć. Niezastosowanie się do zaleceń lekarskich lub zaniechanie leczenia mogą skutkować groźnymi powikłaniami. Jednym z nich jest ropniak opłucnej. W przebiegu zapalenia płuc w jamie opłucnej może gromadzić się płyn, który usuwa się poprzez wykonanie punkcji opłucnowej. Zdarza się jednak, że płyn ten ulega zakażeniu, co prowadzi do rozwoju ropniaka opłucnej. Innym możliwym powikłaniem jest ropień płuca, który występuje przy infekcjach o podłożu bakteryjnym. Rozwija się w miąższu płuca i ma postać jamy wypełnionej ropą. Leczenie ropnia płuca wymaga antybiotykoterapii oraz rehabilitacji, aby ułatwić usunięcie ropnej treści.

Powikłania zapalenia płuc są groźne dla zdrowia, dlatego lepiej im zapobiegać niż później leczyć. Podstawą jest zachowanie podstawowych zasad higieny (m.in. częste mycie rąk, korzystanie z własnych sztućców i kubków) oraz ograniczanie kontaktu z osobami chorymi. Stosunkowo skuteczną formą profilaktyki są szczepienia ochronne. Zaszczepienie się przeciwko wirusowi grypy oraz Streptococcus pneumoniae zmniejsza ryzyko zachorowania na zapalenie płuc.