Jak pielęgnować pępek noworodka?

Pępek noworodka i kikut pępowinowy

Pępowina jest jedynym w swoim rodzaju przewodem, który łączy rozwijający się płód z łożyskiem. Osiąga długość nawet do 60 centymetrów. Jej zadaniem jest z jednej strony dostarczenie tlenu i składników odżywczych do płodu, z drugiej usunięcie pozostałości produktów przemiany materii. Po porodzie, gdy ustanie tętnienie w pępowinie, zostaje ona zaciśnięta przy pomocy zacisku, opatrzona jałowym opatrunkiem i odcięta w odległości około 2 centymetrów od skóry. W ten sposób powstaje kikut pępowinowy.

Z początku kikut ma jasną barwę, jednak z biegiem czasu staje się coraz ciemniejszy i ulega obkurczeniu. Do 15. dnia po porodzie kikut powinien odpaść samoistnie i bez większych kłopotów. By tak się jednak stało, konieczna jest jego odpowiednia pielęgnacja.

Jak dbać o pępek noworodka?

Zgodnie z aktualnymi zaleceniami Nadzoru Krajowego w Dziedzinie Neonatologii, które opracowano według wytycznych WHO, u zdrowych noworodków zaleca się pielęgnację kikuta pępowinowego na sucho. Unikanie kontaktu z wodą przyspiesza prawidłowe gojenie się kikuta oraz moment jego odpadnięcia. Dodatkowo można stosować środki antyseptyczne o szerokim działaniu bakteriobójczym na bazie oktenidyny, dostepne w formie wygodnych aerozoli, które ułatwiają dokładną aplikację. Warto sięgnąć po taki preparat zwłaszcza wtedy, gdy w okolicy pępka pojawi się wydzielina lub zaczerwienienie.

Kikut pępowinowy - a co z kąpielą?

Pielęgnacja na sucho nie oznacza oczywiście, by pępka w ogóle nie myć. Powinien on być utrzymywany w czystości, zgodnie z podstawowymi zasadami higieny. W razie zabrudzenia kikut pępowinowy i pępek należy przemyć wodą z mydłem i delikatnie osuszyć. Nic się nie stanie, jeżeli w trakcie kąpieli dziecka kikut będzie miał kontakt z wodą. Okolice pępka powinno się przemywać kilka razy w ciągu dnia. Do tego celu można użyć jałowych gazików i patyczków higienicznych uprzednio zamoczonych w wodzie. Bardzo ważna informacja – wszelkie czynności pielęgnacyjne należy wykonywać po dokładnym umyciu rąk.

W przypadku preparatów antyseptycznych trzeba zachować umiar. Należy je stosować nie częściej niż raz na dobę. W żadnym wypadku nie powinno się dezynfekować pępka preparatami na bazie alkoholu etylowego, gdyż działa on drażniąco na skórę noworodka i wydłuża czas odpadnięcia kikuta.

Aby przyspieszyć gojenie się pępka, nie powinno się go zaklejać ani przykrywać. Najlepszym rozwiązaniem są pieluszki z wycięciem. Można również przez pierwsze dni życia dziecka podwijać brzeg pieluszki, by nie podrażniać pępka i zapewnić mu dostęp powietrza.

Co powinno wzbudzić nasz niepokój

Pierwsze dni opieki nad noworodkiem oraz wszelkie czynności pielęgnacyjne to dla rodziców zawsze spory stres. Nie inaczej jest w przypadku pielęgnacji kikuta pępowinowego. Jednak trzymając się zasad właściwej jego pielęgnacji, proces gojenia powinien przebiegać bez zakłóceń. Są jednak sytuacje, które powinny obudzić naszą czujność i skłonić do konsultacji z lekarzem.

Mija 15. dzień, a kikut nie odpada

Wspomniane 15 dni to okres umowny. Zdarza się, że cały proces przebiega poprawnie, jednak ze względu na grubość pępowiny i jej budowę nieco się przedłuża. Niska masa urodzeniowa, cesarskie cięcie lub przedwczesny poród mogą opóźniać gojenie się pępka. Pamiętajmy, by nie odrywać kikuta, nawet jeśli utrzymuje się na przysłowiowym „ostatnim włosku”. Ma odpaść samoistnie.

Zapalenie okołopępkowe

Jeżeli pępek zaczyna wydzielać nieprzyjemny zapach, jest obrzmiały i pojawiła się krew lub ropa, należy skonsultować się z lekarzem. To może być infekcja lub zapalenie okołopępkowe.

Dziwne przerosty przy pępku

Jeżeli na powierzchni pępka pojawiła się nierówna tkanka, przypominająca różowy guzek, prawdopodobnie jest to ziarniniak pępka. W tej sytuacji również należy poradzić się lekarza, który zdecyduje o dalszym postępowaniu.