Jak działa aparat ortodontyczny? Czy zęby warto prostować u osób dorosłych?

Aparat na zęby – jak działa?

Mechanizm działania aparatu ortodontycznego polega na wywieraniu nacisku na wybranie partie zębów, by wymusić ich przemieszczenie w obrębie szczęki. Celem leczenia ortodontycznego jest osiągnięcie fizjologicznego zwarcia między szczęką i żuchwą oraz właściwe ułożenie zębów w łukach zębowych.

Aparat na zęby „pracuje” przez całą dobę, dzięki czemu leczenie stosunkowo szybko przynosi rezultaty. Nie ma jednak co liczyć na to, że zęby wyprostują się w kilka miesięcy. Z uwagi na żmudne procesy zanikania i nawarstwiania tkanki kostnej w obrębie szczęki, cały proces prostowania zębów może trwać 2-3 lata.

Czy leczenie ortodontyczne boli?

Pacjenci obawiają się leczenia ortodontycznego, gdyż na jego temat krąży wiele, czasem sprzecznych opinii. Największe obawy dotyczą możliwego bólu w trakcie leczenia. Pierwsze dni po założeniu aparatu ortodontycznego rzeczywiście mogą być nieprzyjemne, jednak intensywność bólu i odczuwanego ucisku są kwestią indywidualną. Dzieje się tak, ponieważ zęby zaczynają przemieszczać się w kości. Dodatkowo metalowe elementy aparatu ortodontycznego mogą powodować otarcia śluzówki dziąseł i policzków oraz ich nadmierną wrażliwość. Na szczęście z czasem organizm przyzwyczaja się do nowych warunków, a dyskomfort mija.

Aparat na zęby u osób dorosłych

Zazwyczaj leczenie ortodontyczne przeprowadza się u dzieci w wieku szkolnym, jednak wcale nie oznacza to, że korekcja wad zgryzu ma sens tylko w dzieciństwie. Nie ma sztywno określonej granicy wiekowej, zatem dorosłość nie jest przeciwwskazaniem do prostowania zębów. Co więcej, u wielu dorosłych pacjentów jest to wskazane, nie tylko z powodów kosmetycznych, ale przede wszystkim zdrowotnych.

Leczenie ortodontyczne pozwala korygować liczne wady zgryzu, często powodujące wady wymowy, problemy z dykcją i artykulacją słów. Właściwie ułożone zęby są mniej narażone na występowanie zmian próchniczych, a także są łatwiejsze w czyszczeniu. Wielokrotnie zdarza się, że nieprawidłowe rozmieszczenie zębów jest przyczyną nawracających bólów głowy oraz dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych. Po zakończeniu leczenia ortodontycznego dolegliwości te zazwyczaj ustępują. Stan uzębienia oraz ich ułożenie wpływają też na pracę układu pokarmowego – zdrowe i proste zęby ułatwiają przeżuwanie pokarmów, co usprawnia procesy trawienne. Wreszcie korekta wady zgryzu może wpłynąć na rysy twarzy, choć to zależne jest od rodzaju wady i jej zaawansowania. 

Dostępne rodzaje aparatów ortodontycznych

Wyróżnia się dwa rodzaje aparatów ortodontycznych – ruchome (zdejmowane) oraz stałe. Leczenie aparatami ruchomymi stosuje się u dzieci i młodzieży w okresie wzrostu, aby wesprzeć właściwy rozwój łuków szczękowych i skorygować wady zgryzu. Po pewnym czasie aparat ruchomy można wymienić na aparat stały, aby kontynuować leczenie. Aparaty zdejmowane stosuje się również w celu utrwalenia zmian w położeniu zębów, osiągniętych dzięki leczeniu aparatem stałym.

Aparat stały zakłada się u starszej młodzieży i dorosłych, gdy wyrżnięte są już wszystkie zęby stałe. Stomatolog może zaproponować:

• aparat stały klasyczny – najtańsze rozwiązanie wśród aparatów ortodontycznych, najczęściej wybierane przez pacjentów. Aparat zbudowany jest z drutu utrzymywane w zamkach przez ligatury (gumki ortodontyczne). Zamki są dostępne w rozmiarze standardowym lub „mini”, co ma znaczenie u pacjentów z małymi zębami;
• aparat estetyczny – jest mniej widoczny od klasycznego aparatu. Zamki wykonane są z ceramiki, połączenia ceramiki i kompozytu lub z porcelany;
• aparat lingwalny – działa na podobnej za sadzie, co aparat klasyczny, jednakże zamki mocowane są na tylnej powierzchni zębów, dzięki czemu pozostaje niewidoczny;
• aparat samoligaturujący – zamiast ligatur stosuje się specjalne klapki, co zwiększa komfort, zmniejsza liczbę wizyt i skraca czas leczenia;
• aparat nakładkowy - wykorzystuje nakładki wykonane z tworzywa sztucznego (tzw. alignery), dopasowane do uzębienia pacjenta. Zaletą tego rozwiązania jest możliwość zdejmowania nakładek na czas posiłku czy szczotkowanai zębów.

Aparat na zęby – przeciwwskazania

Leczenie ortodontyczne ma wiele zalet, lecz nie u każdego jest ono wskazane. Istotnym przeciwwskazaniem do założenia aparatu ortodontycznego są choroby miazgi zęba oraz tkanek otaczających ząb. Leczenie ortodontyczne nie jest też wskazane u pacjentów chorujących na cukrzycę i borykających się z zaburzeniami hormonalnymi, jak również u pacjentów z zaburzeniami odporności.

Aparat na zęby a higiena jamy ustnej

Ważnym zagadnieniem w kontekście leczenia ortodontycznego jest właściwa higiena jamy ustnej. Przed założeniem aparatu wszystkie zęby powinny zostać wyleczone oraz odpowiednio oczyszczone przez stomatologa, aby usunąć nagromadzone osady i kamień nazębny. Dbanie o higienę zębów w trakcie leczenia jest niezwykle istotne. Jeżeli dojdzie do rozwoju próchnicy, konieczne będzie zdjęcie aparatu i wyleczenie zainfekowanych zębów.

Po założeniu aparatu pacjenta informuje się zasadach higieny oraz akcesoriach, które ułatwią czyszczenie zębów i przestrzeni międzyzębowych. Oprócz szczoteczki z włosiem dostosowanym do kształtu aparatu (np. CURASEPT SPECIALIST ORTHO Szczoteczka ortodontyczna, ORAL-B ORTHO BRUSH Szczot. ortodontyczna, Sunstar GUM Ortho Szczot.d/zębów ortodontyczna 124) potrzebne będą też szczoteczki do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych i elementów aparatu, które mają kształt niewielkich wyciorków o różnej średnicy (np. Active czyściki d/przest.międzyz.0,45 Micro, Curaprox CPS011 prime plus handy Szczot.międzyzęb., CURASEPT PROXI Mix Szczot.międzyzęb., INTERPROX PLUS Micro Szczot. międzyzębowe 0,9 mm, JORDAN Szczot. międzyzębowe Brush Between XS). Ważne jest też używanie nici dentystycznej (np. Oral-b SUPER FLOSS 50 odcinków/30M, CURAPROX DF, Sunstar GUM OrthoFloss), aby dotrzeć do trudno dostępnych przestrzeni oraz płukanie ust odpowiednim płynem, który zapobiegnie odkładaniu się płytki nazębnej (np. Elgydium CARE, LISTERINE PROFESSIONAL GUM THERAPY, Sunstar Gum Ortho Płukanka).