Hemoglobina glikowana (HbA1c) – normy, badanie
Hemoglobina glikowana (HbA1c) to parametr oznaczany z krwi, który pozwala monitorować wyrównanie cukrzycy i ryzyko rozwoju przewlekłych powikłań. Czy normy dla hemoglobiny glikowanej są zawsze takie same? Czy wykorzystywanie jej do oceny leczenia cukrzycy ma pewne ograniczenia?
Hemoglobina glikowana – jak powstaje?
Hemoglobina glikowana jest białkiem krwinki czerwonej i powstaje wskutek nieenzymatycznej glikacji globiny, będącej składową hemoglobiny. Wyższy jej odsetek stwierdzany jest u osób z wyższymi średnimi stężeniami glukozy we krwi, co będzie świadczyć o gorszym wyrównaniu glikemii.
Hemoglobina glikowana – retrospekcja glikemii
Przy prawidłowym okresie przeżycia erytrocytów (ok. 120 dni) poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c) odzwierciedla średnie stężenie glukozy we krwi w okresie 3 miesięcy przed wykonaniem badania.
Prawidłowe wartości hemoglobiny glikowanej
Jej wartość referencyjna wynosi ≤ 7% i jest to kryterium ogólne wyrównania gospodarki węglowodanowej. Natomiast, nieznacznie inne wartości są pożądane w następujących przypadkach:
- HbA1c ≤ 6,5 % – zalecany jest u osób z cukrzycą typu 1, krótkotrwałą cukrzycą typu 2, a także u dzieci i młodzieży;
- HbA1c ≤ 8% – dopuszcza się u osób w zaawansowanym wieku, z powikłaniami naczyniowymi oraz z chorobami współistniejącymi;
- HbA1c ≤ 6% – wymagany jest u u kobiet planujących ciążę i będących w ciąży.
Jak często należy oznaczać hemoglobinę glikowaną w przebiegu cukrzycy?
W przypadku pacjentów ze stabilnym przebiegiem choroby, którzy osiągają zamierzone cele leczenia, oznaczenie HbA1c należy wykonywać raz w roku. Natomiast u pacjentów, którzy nie osiągają celów leczenia lub tych, u których dokonano zmiany sposobu leczenia, należy wykonywać oznaczenie tego wskaźnika co najmniej raz na kwartał.
Hemoglobina glikowana – jak przygotować się do badania?
Do oznaczenie tego białka potrzebna jest próbka krwi żylnej pacjenta. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Zaleca się, aby pacjent przed samym badaniem nie spożywał posiłków, jednak nie ma konieczności bycia na czczo.
Uwaga!
Są sytuacje, w których wynik badania może okazać się fałszywie dodatni – pokaże wysokie stężenie HbA1c pomimo braku wahań glikemii. Taka sytuacja może wystąpić u pacjentów z niedokrwistością z niedoboru żelaza, niedokrwistością hemolityczną lub niedawno przebytym krwotoku.
Jakie są ograniczenia badania HbA1c?
Pomimo że HbA1c jest wskaźnikiem wykorzystywanym na szeroką skalę, niestety nie jest on doskonały. Wynika to z tego, że jest to oznaczenie średnich glikemii pacjenta. Ze średnią jest tak, że można uzyskać ją mając glikemie cały czas zbliżone do tej wartości, ale pacjent może uzyskać taką średnią mając naprzemiennie często hiperglikemię i hipoglikemię. Dlatego, ważny jest codzienny pomiar glukometrem, aby lekarz diabetolog na wizycie miał dokładniejszy obraz historii glikemii pacjenta.
Stężenie HbA1c a średnie stężenie glukozy w osoczu
Poniższa tabela przedstawia zależność, pomiędzy wartością hemoglobiny glikowanej a średnimi wartościami glikemii:
| HbA1c [%] | Średnie stężenie glukozy w osoczu [mmol/l] |
| 6 | 7,5 |
| 7 | 9,4 |
| 8 | 11,4 |
| 9 | 13,3 |
| 10 | 15,3 |
| 11 | 17,2 |
| 12 | 19,2 |
| 13 | 21,1 |
Dwa duże badania naukowe potwierdziły korelację stężenia hemoglobiny glikowanej z częstością powikłań cukrzycy – Diabetes Control and Complications Trial oraz United Kingdom Prospective Diabetes Study. Jakie są to powikłania?
- makroangiopatie cukrzycowe: choroba naczyń mózgowych, naczyń sercowych i naczyń obwodowych oraz stopa cukrzycowa;
- mikroangiopatie cukrzycowe: retinopatia, nefropatia, neuropatia.
Farmakoterapia pomocna w wyrównaniu cukrzycy
Leczenie cukrzycy można wspomóc stosując suplementy zawierające wyciąg z morwy białej lub czarnuszki, które mają udowodnione, pozytywne działanie na poziom glikemii we krwi. Są to preparaty dostępne w aptece np.: Morwa Biała Extra Oleofarm, Morwa Biała Forte Medifar, Czarnuszka Olej Oleofarm, Czarnuszka Nasiona Intenson. Dostępność tych oraz wielu innych preparatów w najbliższej aptece możesz sprawdzić bez wychodzenia z domu na portalu KtoMaLek.pl.
Dodatkowe parametry, które wraz z HbA1c są wykorzystywane do monitorowania powikłań cukrzycy u dorosłych
- Lipidogram – raz w roku, częściej w obecności dyslipidemii.
- Badanie ogólne moczu z osadem – raz w roku.
- Albuminy – raz w roku u chorych, którzy nie są leczeni inhibitorami ACE lub antagonistami receptora AT.
- Kreatynina w surowicy krwi i wyliczanie eGFR – raz w roku (w przypadku cukrzycy typu 1 po 5 latach trwania choroby).
- Dno oka przy rozszerzonych źrenicach – w przypadku cukrzycy typu 1 po 5 latach trwania choroby, a cukrzycy typu 2 od momentu rozpoznania choroby.
Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.
