Grzybica skóry – rozpoznanie, objawy, leczenie

Grzybica skóry i błon śluzowych

Grzybica skóry i błon śluzowych (nazywana także mikozą skóry i błon śluzowych) jest chorobą zakaźną, wywoływaną przez grzyby chorobotwórcze. Grzyby są organizmami, które obok prokariontów, protistów, zwierząt oraz roślin tworzą odrębne królestwo biologiczne. Są szeroko rozpowszechnione w przyrodzie – szacuje się, że występuje ich około 200 000 gatunków, natomiast tylko około 150 jest w stanie wywoływać choroby. 

Wśród grzybów najczęściej wywołujących chorobę można wyróżnić:

• dermatofity – wywołujące grzybice właściwe, czyli grzybice skóry gładkiej, skóry owłosionej oraz grzybice stóp i paznokci,
• drożdże (np. Candida) – wywołujące drożdżycę błon śluzowych, kątów ust, paznokci, a także łupież pstry,
• grzyby pleśniowe – wywołujące pleśnice. 

Grzybica jest chorobą wysoce zakaźną i występującą powszechnie (dotyczy nawet 40% populacji). Wśród osób mocniej narażonych na zakażenie grzybicze są m.in. pacjenci chorujący na nowotwory bądź zakażeni wirusem HIV, pacjenci przyjmujący przewlekle kortykosteroidy, antybiotyki lub leki hamujące układ odpornosciowy, a także chorzy cierpiący na przewlekłe choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca lub niedoczynność tarczycy.

Drogi zakażenia grzybicą

Aby doszło do zakażenia, musi nastąpić kontakt z zarodnikami grzyba. Może się tak stać wskutek m.in.:

• używania wspólnych urządzeń sanitarnych, np. pryszniców, umywalek czy ubikacji na basenach – w hotelach, internatach czy sanatoriach,
• zakładania pożyczonego obuwia lub przymierzania obuwia w sklepie,
• korzystania ze wspólnych ręczników bądź grzebieni,
• noszenia niewygodnego, nieprzewiewnego bądź uciskającego obuwia, a także skarpet czy bielizny wykonanych z tworzywa sztucznego,
• korzystania z usług kosmetycznych, ale tylko w przypadku źle wykonanej dezynfekcji narzędzi do manicure i pedicure,
• dotykania bezpańskich zwierząt, które mogą przenosić chorobotwórcze grzyby (np. psy, koty).

Warto jednak pamiętać, że nie przy każdym kontakcie z zarodnikami grzyba musi dojść do zakażenia. W przypadku osoby zdrowej, wskutek działania wielu mechanizmów obronnych organizmu, dochodzi do zwalczenia infekcji jeszcze zanim się ona rozwinie lub nawet do uniemożliwienia wnikania zarodników grzyba przez naskórek.

Rodzaje i objawy najczęściej spotykanych grzybic skóry i błon śluzowych

Można wyróżnić kilka rodzajów grzybic skóry, a każda z nich cechuje się nieco odmiennymi objawami. Do najczęściej spotykanych grzybic zaliczyć można grzybicę skóry owłosionej lub gładkiej, grzybicę stóp i paznokci czy łupież pstry. 

Grzybica skóry owłosionej

Najczęściej dotyczy owłosionej skóry głowy oraz brody, często jest spotykana u dzieci. W zależności od rodzaju grzybicy, na skórze głowy można zauważyć liczne ogniska złuszczania skóry z włosami o równej długości, ogniska wyłysienia o złuszczającej powierzchni z włosami o różnej długości lub bolesne guzy bądź nacieki, z których sączy się ropa. 

Grzybica skóry gładkiej

Może występować w każdej okolicy ciała, a jej objawami mogą być ogniska rumieniowo-obrzękowe z grudkami i krostami na obwodzie lub ogniska rumieniowo-złuszczające z różnie nasilonym towarzyszącym stanem zapalnym. W przypadku mężczyzn zmiany często pojawiają się w pachwinach. 

Grzybica stóp

W zależności od lokalizacji grzybicy, wyróżnia się trzy odmiany grzybicy stóp:

• potnicową – zmiany o charakterze rumieniowo-wysiękowym są widoczne w okolicy śródstopia,
• międzypalcową – zmiany występują najczęściej pomiędzy III i IV palcami stóp i dochodzi do maceracji naskórka, powstania rumienia oraz złuszczania naskórka,
• złuszczającą – zmiany rumieniowo-złuszczające ze zrogowaciałym naskórkiem spotyka się na podeszwach i bocznych częściach stopy.

Objawom na stopach mogą także towarzyszyć podobne objawy na dłoniach, które powstają wskutek reakcji alergicznej na antygeny grzyba. 

Grzybica paznokci

Występuje na paznokciach rąk lub nóg, zazwyczaj u dorosłych. W jej przebiegu płytki paznokciowe są pogrubione, przebarwione, a także bardziej łamliwe i podatne na uszkodzenia. Dochodzi także do nadmiernego rogowacenia oraz pobruzdowania paznokcia. 

Łupież pstry

Występuje najczęściej na skórze klatki piersiowej, kończyn górnych i szyi. Są to jasnobrązowe plamki, delikatnie złuszczające się, które pod wpływem słońca ulegają odbarwieniu.

Leczenie grzybicy

Leczenie grzybicy polega przede wszystkim na zastosowaniu produktów przeciwgrzybiczych (dostępnych bez recepty), najczęściej w formie maści, kremów, szamponów, pudrów, lakierów do paznokci (np.STEPER Lakier do paznokci, Oliprox, Nailner) czy aerozoli (Excilor spray ochronny 3 w 1, Undofen o właściwościach p/grzybiczych Spray do stóp i obuwia all in one), stosowanych bezpośrednio na zmiany chorobowe. W przypadku cięższych zakażeń lub zakażeń uogólnionych lekarz może przepisać leki przeciwgrzybicze (m.in. nystatyna, izokonazol, mikanazol). 

Poza zastosowaniem leków, należy dokładnie zdezynfekować obuwie i bieliznę, lub całkowicie je wymienić, oraz stosować się do zasad profilaktyki przeciwgrzybiczej. 

Pamiętaj, że dostępność preparatów w aptekach w Twojej okolicy z łatwością i bez wychodzenia z domu sprawdzisz na portalu KtoMaLek.pl.