Czyrak - czym jest i jak się go pozbyć?

Czym jest czyrak?

Mianem czyraka (łac. furunculus) nazywa się zmianę skórną w postaci ropnego zapalenia mieszka włosowego wraz z otaczającymi go tkankami. W przebiegu stanu zapalnego tworzy się tzw. czop martwiczy, a okoliczne tkanki obumierają. Zmiana z wyglądu przypomina dużych rozmiarów pryszcza, jednak jest znacznie bardziej bolesna. Jeżeli na zapalnym podłożu zlewa się kilka czyraków, mówimy o tzw. czyraku gromadnym. Liczne czyraki określa się mianem czyraczności.

Najczęstszą przyczyną występowania czyraków są Gram-dodatnie bakterie gronkowca złocistego. Potrafią one wnikać do mieszków włosowych, w których wywołują stan zapalny.

Komu grozi pojawienie się czyraka? Grupy ryzyka

Czyrak nie jest przypadłością dziedziczną, jednak niektóre osoby są bardziej narażone na jego występowanie. Zazwyczaj powodem jest osłabienie układu odpornościowego, wywołane przewlekłym stosowaniem glikokortykosteroidów lub leków immunosupresyjnych. Czynnikiem ryzyka jest także zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS), który sprzyja różnym zakażeniom i chorobom, gdyż organizm nie jest w stanie się przed nimi bronić. Ponadto, na czyraki narażeni są także diabetycy. W przebiegu cukrzycy, zwłaszcza tej nieuregulowanej, dochodzi do uszkodzenia tkanek, co znacząco zwiększa podatność tkanek na infekcje. W grupie ryzyka są również pacjenci z chorobami nerek, atopowym zapaleniem skóry (AZS) i wyniszczeni długotrwałym procesem chorobowym (np. pacjenci onkologiczni).

Jak objawia się czyrak?

Na początku czyrak przypomina niewielką, rumieniową zmianę skórną, umiejscowioną w okolicy mieszka włosowego, która z czasem przekształca się w sporych rozmiarów, czerwono-fioletowy guzek. Po kilku dniach guzek przekształca się w krostę, która ulega martwicy i rozpada się, wydzielając tzw. czop martwiczy. Wówczas w miejscu czyraka powstaje kraterowy ubytek skóry, a gdy miejsce to się zagoi, pozostać może niewielka blizna.

Występowanie czyraka nierozerwalnie wiąże się z silnym bólem. Mieszki włosowe rozmieszczone są niemal na całym ciele, zatem czyraki mogą powstać wszędzie tam, gdzie występuje owłosienie. Zazwyczaj lokalizują na skórze twarzy, w tym w okolicy ust i nosa, karku i uszach, pachach i pachwinach, pośladkach oraz plecach. Szczególnie niebezpieczne są zmiany powstające na twarzy, czyli w bezpośrednim sąsiedztwie żył z rejonu mózgowia. Zakażenie może przejść na zatokę jamistą lub opony mózgowe.

Czyrak – leczenie i profilaktyka

Czyraki bywają bagatelizowane, gdyż bierze się je za niegroźne pryszcze. W żadnym wypadku nie należy samodzielnie wyciskać czy nacinać zmiany chorobowej, gdyż grozi to rozsiewem bakterii i ponownym wystąpieniem czyraka. Jeśli obserwujemy u siebie opisane wcześniej objawy, najlepiej skonsultować ten problem z dermatologiem, który postawi prawidłową diagnozę na podstawie wywiadu i ewentualnych badań mikrobiologicznych.

Przyczyną występowania czyraków jest zakażenie bakteryjne, dlatego w terapii stosuje się leczenie antybiotykami, zwłaszcza przy czyrakach gromadnych. W antybiotykoterapii stosuje się penicyliny i cefalosporyny. Na mniej liczne zmiany sprawdzi się maść ichtiolowa, która działa antyseptycznie, przeciwzapalnie i ściągająco (np. Maść ichtiolowa, Maść z sulfobituminianem amonowym). Zamiast maści ichtiolowej można stosować maść z jodopowidonem (Betadine), która posiada właściwości bakteriobójcze. W profilaktyce i leczeniu czyraków sprawdza się także płyn Acnosan T, który stosuje się do przemywania skóry. Dla wzmocnienia organizmu można także przyjmować preparaty wspomagające odporność (np. Ecomer, Biomarine 570, Biostymina, Iskial Max). Dodatkowo skórę w tym miejscu można odkażać przy pomocy preparatów zawierających oktenidynę i fenoksyetanol (np. Octenisept, Oktaseptal, Maxiseptic, Linoseptic).

Występowaniu czyraków można zapobiegać poprzez odpowiednie działania profilaktyczne. Istotną rolę odgrywa zachowanie właściwej higieny osobistej, zwłaszcza wśród osób z osłabiona odpornością. Należy często myć ręce i używać wyłącznie własnych środków higienicznych (m.in. ręczników, golarek). Diabetycy powinni sumiennie kontrolować poziom cukru we krwi i przyjmować leki przeciwcukrzycowe zgodnie z zaleceniami lekarza.