Arcydzięgiel litwor – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Arcydzięgiel litwor –– właściwości

Arcydzięgiel litwor jest bardzo cenioną rośliną ze względu na swoje liczne właściwości zdrowotne. Korzeń arcydzięgla jest przede wszystkim bogaty w olejek eteryczny, którego składnikiem jest głównie α-pinen. Dodatkowo w surowcu obecne są kumaryny (angelicyna), garbniki i flawonoidy. Wszystkie te związki odpowiadają za działanie:

• uspokajające i nasenne,
• przeciwdrgawkowe,
• hepatoprotekcyjne,
• żółciopędne i żółciotwórcze,
• moczopędne,
• rozkurczowe,
• neuroprotekcyjne;
• hipotensyjne.

Dodatkowo arcydzięglowi przypisuje się też działanie przeciwdrobnoustrojowe i aromatyzujące. Dzięki swoim walorom smakowym korzeń arcydzięgla znalazł również zastosowanie w kuchni jako dodatek do potraw i ciast.

Arcydzięgiel litwor –– jak wygląda i skąd pochodzi?

Arcydzięgiel litwor (łac. Archangelica officinalis, Angelica archangelica L.) to roślina z rodziny selerowatych (łac. Apiaceae), naturalnie występująca w Polsce na terenach górskich, głównie w Sudetach i Karpatach, oraz w dolinach rzek i na terenach przybrzeżnych. Obecnie jest objęta częściową ochroną ze względu na częste pozyskiwanie jej ze stanowisk naturalnych do celów leczniczych. Dorasta do 2,5 m wysokości, a jej kwiaty to okazałe baldachy o żółto-zielonej lub biało-zielonej barwie. Arcydzięgiel wydziela silny, charakterystyczny zapach. Pokrojem może przypominać narszcz sosnowskiego, zwłaszcza jego młode rośliny. 

Arcydzięgiel litwor funkcjonuje pod wieloma ludowymi i zwyczajowymi nazwami. Nazywa się go anielskim zielem lub anielskim korzeniem, archangielskim korzeniem, angeliką, ziołem św. Ducha, dzięglem lekarskim czy dzięglem wielkim.

Surowcem pozyskiwanym z tej rośliny jest korzeń arcydzięgla (łac. Angelicae Archangelicae radix), suszony w odpowiednich warunkach. Gotowy surowiec można zakupić w aptekach, a także zebrać samemu z przydomowego ogródka. Zabronione jest natomiast pozyskiwanie surowca ze stanowisk naturalnych.

Arcydzięgiel litwor –– działanie, wskazania do stosowania

Korzeń arcydzięgla znajduje szerokie zastosowanie w medycynie ludowej. Stosowany jest w postaci naparów, nalewek czy preparatów złożonych. Może być on stosowany w:

• schorzeniach przewodu pokarmowego – zaburzeniach trawienia, dyspepsji, wzdęciach, nieregularnym wypróżnianiu, stanach skurczowych jelit,
• chorobach dróg moczowych,
• stanach pobudzenia i niepokoju,
• trudnościach z zasypianiem,
• bólach reumatycznych,
• nerwobólach,
• kosmetologii.

Arcydzięgiel litwor na choroby przewodu pokarmowego

Głównym zastosowaniem korzenia arcydzięgla jest łagodzenie dolegliwości związanych z zaburzeniami trawienia, spowodowanymi zmniejszonym wydzielaniem soków trawiennych czy stanami skurczowymi przewodu pokarmowego. Jako tradycyjny produkt leczniczy jest wykorzystywany do łagodzenia wzdęć, przy braku łaknienia, w bólach brzucha, a także w nieregularnym wypróżnianiu. W tym celu można zastosować napar z korzenia arcydzięgla lub skorzystać z gotowych preparatów dostępnych w aptekach.

Arcydzięgiel litwor na drogi moczowe

Związki czynne zawarte w korzeniu arcydzięgla działają moczopędnie i rozkurczowo, z tego względu stosowany jest on jako środek działający wspomagająco przy stanach skurczowych dróg moczowych, przy skąpomoczu, a także niewielkich obrzękach.

Arcydzięgiel litwor na bóle reumatyczne i nerwobóle

Olejek eteryczny zawarty w korzeniu arcydzięgla działa delikatnie przeciwbólowo i rozgrzewająco poprzez miejscowe zwiększenie przekrwienia skóry, dlatego wykorzystywany jest do nacierania w łagodzeniu dolegliwości reumatycznych i nerwobóli. Świetnie sprawdzą się tu nalewki z arcydzięglem, olejek eteryczny czy gotowe preparaty z apteki.

Olejek z arcydzięgla znalazł też zastosowanie w kosmetologii jako surowiec zapachowy i nawilżający skórę.

Arcydzięgiel litwor na stany niepokoju

Preparaty z korzenia arcydzięgla są również stosowane w stanach wzmożonego napięcia i niepokoju. Ułatwiają zasypianie, redukują stres i poprawiają ogólne samopoczucie.

Arcydzięgiel litwor –– jak dawkować?

Korzeń arcydzięgla dostępny jest w formie suszu do zaparzania. Stosuje się go w leczeniu wspomagającym brak łaknienia, a także w niestrawności objawiającej się uczuciem pełności i wzdęciami. Jak przygotować napar z arcydzięgla? Wystarczy łyżeczkę suszu (około 1,5 grama) zalać 200 ml wrzącej wody i naparzać pod przykryciem przez 15 minut. Tak przygotowaną herbatkę z arcydzięgla można pić do 3 razy dziennie – przed jedzeniem w przypadku braku łaknienia lub po jedzeniu w przypadku niestrawności.

Dawka dobowa stosowana doustnie w formie naparu nie powinna przekraczać 4,5 grama.

Leki oraz suplementy diety zawierające w składzie korzęń arcydzięgla należy dawkować zgodnie z zaleceniami producenta, nieprzekraczając rekomendowanej dawki.

Leki i suplementy zawierające arcydzięgiel litwor

Arcydzięgiel litwor dostępny jest w aptekach pod postacią różnych produktów, zarówno tych o statusie leku, jak i suplementów diety. Korzeń arcydzięgla dostaniemy w postaci ziół do zaparzania – wygodnych saszetek lub sypkiego suszu. Korzeń arcydzięgla jest również składnikiem mieszanek ziołowych wspomagających pracę przewodu pokarmowego. Ponadto arcydzięgiel znalazł zastosowanie w syropach i tabletkach na uspokojenie i wspomagających zasypianie.

Arcydzięgiel litwor –– w ciąży

Nie należy stosować korzenia arcydzięgla u kobiet karmiących i w ciąży. 

Regularne stosowanie surowca może się wiązać również z wywołaniem krwawienia menstruacyjnego, ponieważ pobudza on krążenie w macicy.

Arcydzięgiel litwor –– przeciwwskazania i środki ostrożności

Przy stosowaniu preparatów czy naparów z korzenia arcydzięgla należy pamiętać, że surowiec może powodować nadwrażliwość skóry na słońce, gdyż zawiera on furanokumaryny zwiększające wrażliwość skóry na działanie promieni słonecznych. W okresie stosowania arcydzięgla wskazane jest unikanie dłuższej ekspozycji na słońce oraz intensywnego naświetlania promieniami UV.

Arcydzięgiel litwor –– możliwe działania niepożądane

Nadmierne stosowanie arcydzięgla może wywołać dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego – nudności, bóle brzucha, wymioty. Roślina ta może również spowodować wystąpienie reakcji alergicznej pod postacią świądu i zaczerwienienia skóry.

W przypadku nadwrażliwości na promieniowanie UV podczas stosowania arcydzięgla mogą wystąpić zmiany skórne – świąd, pieczenie, a nawet wysypka i pęcherze. 

Arcydzięgiel litwor –– interakcje z lekami i innymi ziołami

Arcydzięgiel litwor zawiera furanokumaryny, które mogą nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych.

Arcydzięgiel litwor w Ziołopedii – podsumowanie

Arcydzięgiel litwor od wieków stosowany był w celach leczniczych, a współcześnie jego działanie zostało potwierdzone badaniami. Korzeń arcydzięgla skutecznie wspiera pracę układu trawiennego i wydalniczego, łagodzi dolegliwości bólowe, a także korzystnie wpływa na samopoczucie, redukując stres i ułatwiając zasypianie. Warto rozważyć stosowanie tego wszechstronnego zioła, pamiętając jednak, aby robić to z umiarem. Jeśli mamy wątpliwości dotyczące przyjmowania preparatów z arcydzięglem, warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.